Şair,
çevirmen, müzisyen (D. 13 Eylül 1949, Kavraz [Korucuk] köyü / Fatsa / Ordu – Ö.
4 Ekim 2005, Ankara). Ordu Lisesi (1967), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü (1972) mezunu. 1970 yılında
TRT’nin açtığı ses ve yetenek sınavlarını kazanıp bas ses sanatçısı olarak
müzik yaşamına başladı. TRT Çok Sesli Korosunda müzisyen, TRT’de muhabir ve dış
yayınlar muhabiri olarak çalıştı. 12 Eylül 1980 askeri darbesi döneminde
“101’likler” listesine dahil edilerek TRT dışında atandığı görev yerine
gitmeyerek istifa etti. Zaman zaman işsiz kaldı. Bir ara Ankara’da SSCB
Büyükelçiliği Ticaret Ataşeliğinde çevirmen olarak çalıştı. İstanbul’da reklam
yazarlığı, ansiklopedi, basın çevirmenliği gibi işler yaptı. Yaşamının son yıllarında
doğduğu köye yerleşmişti. Prostat kanserinden öldü.
İlk şiiri “Sen”,
1976 yılında Cemal Süreya’nın yönettiği Türkiye Yazıları dergisinde
yayımlandı. Şiir ve çevirileri daha sonra Oluşum, Sanat Emeği, Somut,
Gösteri, Milliyet Sanat, Bilim ve Sanat gibi dergilerde yer aldı. İzleyen
yıllarda şiirlerini yayımlamayı sürdürürken, Rusçadan ilk şiir çevirileri de
yayımlanmaya başladı. 1970’li yılların ikinci yarısından itibaren, Rus
edebiyatının önemli şairlerinin şiirleri ile bilimsel kitapları Türkçeye
kazandırdı.
“Toprak
bir yoldan karşıya geçmeye çabalayan bir tırtıl kadar aceleci, o tırtıl kadar
sabırlı... Bu izleğin, insan ömründeki metaforlarıdır Azer Yaran’ın şiiri...” (Ahmet Telli)
“Yapıt,
güncel dünya ile bağını asgariden öteye atmış, sonsuz bir doğa hüznünü
yansıtan, zaman zaman arkaik söyleme göndermeler yapmasına karşın -Yesenin’de
olduğu gibi- hep taşralı bir yalnızlığı dile getiren şiirlerden örülü. ‘Örülü’
diyorum; çünkü dizelerin vurgusu ile zamana bağlanmayan o tanımsız kımıltı, bir
yılanın sessizce söylediği şarkıdan, ısırganotunun rüzgâra direnen varlığına
uzanan olağanüstü bir doğa senfonisini yansıtıyor.” (Cihan Oğuz)
ESERLERİ:
ŞİİR: Mayıs
(1979), Burada Günışığı Türk (1996), Deniz ve Ten (1998),
Giz Menekşesi (Toplu Şiirler, 2004).
ÇEVİRİ: Türkiye’de
Kapitalizmin Gelişme Özellikleri (Y.N. Rozaliyev’den, 1978), Lirikler (1982)
- Sönüyor Al Kanatları Günbatımının (S. Yesenin’den, 1992), Seçilmiş
Şiirler (A. Ahmatova’dan, 1984), Anadolu Selçuklu Devleti (V.
Gordlevski’den, 1988), Şiirler (A. Blok’tan, 1992), Kızkardeşim Hayat
(1993) - İkinci Doğuş (B. Pasternak’tan, 1994), Deniz Kızı (Y.
Lermontov’dan, 1994), Bakır Atlı (1995) - Yevgeni Onegin (Puşkin’den,
2003), Sen-Simalarıyla Çiçeklerin (G. Aygi’den, 1995), Ruh ve Ad (M.
Tsvetayeva’dan, 1996), Dinleyin! (1999) - Pantolonlu Bulut (V.
Mayakovski’den, 2002).
KAYNAKÇA: Yurt Ansiklopedisi (c. VIII, 1982-1983), Seyit Kemal
Karaalioğlu / Resimli Türk Edebiyatçılar Sözlüğü (1982), Cihan Oğuz / Dağda
Çiçeklenmiş Bir Deniz Feneri (Cumhuriyet Kitap, 23.7.1998), Şükran Kurdakul /
Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi (2001),
Tuncer Uçarol / Azer Yaran’ın Üç Şiiri (Lacivert, Kasım-Aralık 2005) – Azer
Yaran’ın Beş Şiiri (Kum, Ocak-Şubat 2006), Gökhan
Akçiçek / Azer Yaran Kitabı (2015), İhsan Işık /
Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi
(2. bas., 2009).
çağdaş ozanlar gönül indirmezler
kuşlardan düşleri ötedir
çağın en erimiyle bilgilenmişlerdir
bilgiyi bilirler bizi bilmezler
akıyoruz biz burda - ozan
bizden ruhunu özsu alıyor
özünü bizden kan
çiçeğimizi açıyoruz açıyoruz
düşünceye us'tan uçuyor tozan
çiçeği bilirler bizi bilmezler
amacımız bizim deniz içre
içreden gök içre sözümüz
fikrimiz uzayda yağar
ışından açar öte yüzümüz
ışını bilirler bizi bilmezler
topraktan anlamı soyduk
sözü yaptık akışımızdan
az sonra az sonra oluğumuz susar
ama hızımız düş hızıdır
masalda göz açıp kapayıncaya kadar
erilmez hızımız -düşünce hızı
hızı bilirler bizi bilmezler
manadan maddeye döndük-
evrenin mana-maddesinden
öte öte öte öteye
şiirin mana haddesinden
aktık aktık-tenimiz yok
anlamı sözden soyduk
bazı bilirler bazı bilmezler