Dil bilimci (D. 1 Şubat 1934, İstanbul - Ö. 8 Aralık 1989).
Ortaöğrenimini Galatasaray ve Işık liselerinde tamamladı (1954). İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Fransız Dili ve Edebiyatı Bölümünü bitirerek
(1958), aynı bölüme asistan oldu (1959). Burada “Etude lexicologique d’un
champ notionnel. Le Champ Notionnel de
Dil alanında yaptığı çalışmalarıyla tanındı. Dilbilim terimlerinin
çoğunu Türkçeleştirerek dilbilimin Türkiye’de tanınıp yaygınlaşmasına
katkılarda bulundu. 1976’dan itibaren yılda bir defa Türkçe-Fransızca
yayımlanan Dilbilim dergisini yönetti (1976-81). Meydan Larousse ve
Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi’nin hazırlanmasında katkıda
bulundu. 6 Haziran 1990 tarihinde, İspanya’da Léon Üniversitesinde yapılan
XVII. Uluslararası İşlevsel Dilbilim toplantısında anısına bir oturum
düzenlendi. André Martinet, “işlevsel dilbilim”in meşalesini ona devretmeyi
tasarladığını belirtmişti. Çalışmalarında ortaya koyduğu veriler, günümüzde
Fransa’nın önde gelen ve kapsamlı sözlüğü Trésor de
“Ara sıra kendi bilgimden kuşkulandığım olmuştur, ama
Berke’ninkilerden her zaman emindim. ‘Bir insan bu kadar bilgiyi nasıl taşır?’
diye şaşırırdım hep. Nitekim, Berke de taşıyamadı, aramızdan zamansız ayrılıp
gitti...” (Tahsin Yücel)
“Değerli hocamız, dostumuz, onun deyişiyle uğraşdaşımız Berke
Vardar’dan söz ederken onu bir dil ustası olarak tanımlamak sanırım çok yerinde
olur. B. Vardar gerçekten de bir dil ustasıydı, Türkçe’ye âşıktı. Asıl uzmanlık
alanı olan Fransız Dili ve Edebiyatı alanındaki yetkinliği ve çok gelişmiş
bilimsel donanımı onu sürekli anadili üstüne düşünmeye itiyordu. (…) Anadiline saygının en büyük erdem
olduğuna inanır, hem bilimsel çalışmalarında, hem de gündelik yaşamında
kullandığı dile büyük özen gösterirdi. Kimi zaman oluşturduğu metindeki bir
sözcüğe takılır, düşüncesini en iyi yansıttığına inandığı deyişi buluncaya dek
kafa yorardı. Dilsel tutarlılığa önem verir, savruk ve özensiz bir dilin
düşünsel düzlemdeki bulanıklığı yansıttığına inanırdı.” (Erdim Öztokat)
ESERLERİ:
Fransız Edebiyatı (3 cilt, 1965-72), Dilbilim Sorunları (1968), Structuri
Fondomantale du Vocabulaire Social et Politique (1973), Une Introduction
a
ÇEVİRİ: Dillerin Yapısı ve Gelişmesi (A. Meillet - M.
Lejeune’den, 1967), Dil ve Düşünce (J. Vendryes’ten 1968), Anlambilim
(P. Guiraud’dan, 1975), Genel Dilbilim Dersleri (Ferdinand de
Saussure’den, 2 cilt, 1976, 1978), Göstergebilim İlkeleri (R.
Barthes’tan, 1979), İşlevsel Genel Dilbilim (Andre Martinet’den, 1985).
Dilbilim alanında, Fransızca eserleri de yayımlanmıştır. Tüm
yapıtları ve çevirileri 1998’de Multilingual Yayınlarınca yayımlanmaya
başlandı.
KAYNAK: N. Sevil - E. Ergun - N. Öztokat (Metis Çeviri, sayı: 11,
1990), Emel Ergun / Bir Dil Ustası Berke Vardar - Erdim Öztokat / Dilbilim
Dersleri -Necmettin Sevil / Berke Vardar ve İşlevsel Dilbilim – N. Öztokat /
Fransız Edebiyatına Titiz Bir Bakış - Osman Senemoğlu / Bir Bilim Okulu
(Cumhuriyet Kitap, 10.12.1998), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü
(gen. 6. bas. 1999),
İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).