Mete Tunçay
Akademisyen, profesör, siyaset bilimci ve tarih araştırmacısı.. 1936, İstanbul doğumlu. Beyoğlu Atatürk Erkek Lisesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi (1958) mezunu. Aynı fakültenin Amme Hukuku ve Siyaset Nazariyeleri kürsüsünde asistan oldu. 1961 yılında Özgürlük Kavramı üzerine yazdığı tezle doktorasını verdi. 1961-63 yıllarında Rockefeller bursuyla London School of Economics and Political Science’ta incelemeler yaptı. 1966’da Türkiye’de Sol Akımlar 1908-1925 çalışmasıyla Siyasal Teoriler doçentliğine yükseldi. 1972 yılında fakültedeki görevinden istifa etti. Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi başkanı ve Millî Kütüphane’de müşavir olarak görev yaptı (1974-77).
1978 yılında döndüğü Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde beş yıl daha öğretim üyesi olarak çalıştı. Sovyet Bilimler Akademisi’nin konuğu olarak Moskova, Leningrad ve Bakü’de; 1979-80’de de Fulbright bursuyla ABD Stanford Üniversitesi’nde araştırmalarda bulundu. 1983 yılında, “1402’liklere” dâhil edilerek Yükseköğretim Kurulu (YÖK) tarafından görevine son verilince bir yayınevinde çalışmaya başladı. Tarih ve Toplum, Toplumsal Tarih dergilerinin editörlüğünü üstlendi. 1987-88’de Freie Universitaet Berlin’de Carl von Ossietzsky Profesörü oldu. 15 Haziran 1990’da Danıştay kararıyla Siyasal Bilgiler Fakültesi’ndeki görevine iade edildi; ancak 18 Eylülde kendisi istifa etti. 1995’te Marmara Üniversitesi’nde, daha sonra da İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak çalıştı. Helsinki Yurttaşlar Derneği, Tarih Vakfı ve Abant Platformu yönetim kurullarında yer aldı.
İlk yazısı 1957 yılında Forum dergisinde yayımlandı. Makaleleri ayrıca Tarih ve Toplum, Toplumsal Tarih gibi dergilerde yer aldı. Aralarında Aristoteles, Hume, Lipset ve Popper’in de bulunduğu birçok Batılı yazardan çeviriler yaptı. İletişim Yayınları Atlaslı Büyük Uygarlıklar Ansiklopedisi dizisinin ilki olan İslâm Dünyası’nı (F. Robinson’dan) Türkçeye kazandırdı (1986).
“Mete'yi göğsüne kadar inen sakallan ile ve siyah takım elbise giydiğinde, hep bir ortodoks papazına benzetmişimdir. Bir bilim adamı olarak bilimin sanattan önce geldiğini, hatta daha önemli olduğunu düşündüğünü biliyorum. Açıksözlü bir insan olduğu için, bunu bana söylemekten çekinmemiştir. Hâlâ mı öyle düşünüyor? Sanmam! Çünkü şimdi, eşi Gönül'ün etkisiyle (yoksa 'iteklemesiyle' mi demeliydim?) ucundan kenarından sanatsal etkinliklerle de ilgilenir olmuştur.” (Hilmi Yavuz)
ESERLERİ:
Türkiye’de Sol Akımlar I 1908-1925 (1967), Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması 1923-1931 (1981), Eski Sol Üzerine Yeni Bilgiler (1982), Bilineceği Bilmek (1983, bu kitabın sonunda, yazarın o yıla kadar yayımladığı tüm yazı ve çevirilerin bibliyografyası bulunmaktadır), Sosyalist Siyasal Düşünceler Tarihi (antoloji, 2 cilt, 1976), Bilineceği Bilmek (1983), Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi (antoloji, 3 cilt, 2. basım, 1986), Türkiye’de Sol Akımlar II (1925-1936) (1992), Batıda Siyasal Düşünceler Tarihi Yeni Çağ (2002), Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi: Seçilmiş Yazılar (2004), Eleştirel Tarih Yazıları (2005), Cihat ve Tehcir (2007), BKP'nin Türkçe Yayın Organı Ziya Gazetesi 1920-1923 ve Türkiye (2009), Türkiye Halk İştirakiyun Fırkası 1920-1923 (Erden Akbulut ile, 2009), Beynelmilel İşçiler İttihadı - Mütareke İstanbulu'nda Rum Ağırlıklı Bir İşçi Örgütü ve TKP ile İlişkileri (Erden Akbulut ile, 2009), 1923 Amele Birliği (2009), Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek-Parti Yönetimi'nin Kurulması 1923-1931 (2010), Eleştirel Tarih Yazıları (gazete ve dergi yazılarından seçmeler, 2012),
KAYNAKÇA: Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. VI, 1969), İhsan Işık / “Mete Tunçay ile söyleşi” (Yeni Zemin, s. 14, Mart 1994) –Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Batıda Siyasal Düşünceler Tarihi Yeni Çağ (Cumhuriyet Kitap, 31.10.2002), Hilmi Yavuz / Yüzler ve İzler (2006), Neşe Düzel (Taraf Gazetesi, Mete Tunçay ile söyleşi 4 Mart 2010).
