Mehmed Baha Pars
Müzik Öğretmeni, İlk Türk Operet Bestecisi, Nakşibendi Şeyhi. Şeyh Bahaettin Efendi'nin en büyük oğlu, Muhiddin Baha Pars’ın kardeşi (D. 1877, Bursa – Ö. 25 Ekim 1953, Bursa). Karaşeyh Mahallesi'nde doğdu. Bursa İdadisi'ni bitirdikten sonra eğitimini İstanbul'da sürdürdü. Aksaray'daki Darüttedris Mektebi'ni 1897'de, Beyoğlu'ndaki Alyans İzraelit'i (Alliance Israélite) 1902'de bitirdi.
Memleketi olan Bursa'ya dönünce Sanat Mektebinde Fransızca ve tarih, Bursa Lisesi'nde müzik öğretmenliği yaptı. 1943'de emekli oldu. Keman, piyano, ud, viyola ve viyolonsel çalabiliyordu.
Mehmed Baha Pars’ın hazırladığı Âlem-i Musiki adlı dergi, Osmanlı İmparatorluğu'nda yayımlanan ilk Osmanlıca müzik dergisi oldu. Bursa'da Türk müziğinin modernleşmesi akımının öncülüğünü üstlendi, dergisinde bu konuda "Alaturka, alafranga musiki olmaz. Musiki bir lisan-ı ruhtur" görüşünü işledi. Savunduğu bir başka tez de "Medeniyet musikiden sonradır" idi. Okullardaki müzik eğitiminin yetersizliğinden yakınıyor, konser diye gelişi güzel düzenlenen gösterilerden şikâyet ediyordu. Aynı zamanda operet besteleyen ilk Türk bestecidir.
Muhiddin Baha Pars’ın, bir nedenle Cumhuriyet Halk Partisi Bursa il başkanlığına yazdığı bir mektupta, Pars ailesiyle ilgili şu bilgileri verilmiştir:
"Bursa 'da Şehreküstü mahallesinde kendisine mahsus bir türbede yatan dedem Pars Beyden başlayarak ecdadım ve ailem 600 küsur seneden beri Bursa'dadır. Vakfettiği Gemlik zeytin âşânile, oranın ve türbesinin bulunduğu mahallenin tapu harçlarını vaktiyle kendisine Orhan Gazi tarafından verilmiş olması, Pars Bey'in bir kumandan olarak Bursa nın fethinde yararlıklar gösterdiğine delâlet eder. Dedem Pars Beyin, babam Şeyh Hacı Baha Efendinin, onun babası Şeyh Hafız Ahmet Efendinin fukaralar ve çocuklar için yapılmış vakıfları ve hayırları vardır. Babanım, Orhan Camii karşısında, hasılatı fakir çocuklara vakfedilmek üzere yaptırdığı büyük çarşı yanmış, arsası belediye tarafından gasp edilmiştir..."
Murat Bardakçı, Mehmet Baha Pars hakkında şu bilgiyi vermektedir:
1916'da, Halide Edip'in ablası ve Ceyb-i Hümayun İkinci Kâtibi olan Mehmed Edip Efendi'nin kızı Nilüfer Hanım ile yaptığı evlilikten dünyaya gelen oğlu Umur Bahâ Pars, Milano'da batı müziği eğitimi gördü. Tanınmış bir tenor olan Umur Pars Ankara Devlet Konservatuarında da hocalık yaptı.
Pars Ailesi, Bursa Yunanlılar tarafından işgal edildiğinde, ailenin hemen bütün üyeleri Kuvâ-yı Milliye'de fiilen görev aldığı için 500 yıllık topraklan olan kenti terk etmek zorunda kaldılar.
Bursa'daki tekke, Ahmed Vefik Paşa Caddesi'nin genişletme çalışmalarında yıkıldı, tekkedeki kütüphanenin bir kısmı da Bursa Nadir ve Yazma Eserler Kütüphanesi'ne kaldırıldı. Tekke yıkılırken istimlâk edilen mezarlar Muhiddin Bahâ Pars tarafından Emir Sultan Mezarlığı'nda ayrı bir mezarlığa nakledildi ama sonraki senelerde bu mezarlar da kayboldu.
KAYNAK: Murat Bardakçı / Operet besteleyip sahneye koyan bir Nakşibendî şeyhi (haberturk.com, 03.09.2009), Pars Kardeşler - Bursa'nın Simgeleşmiş İsimleri (bursadakultur.com, 14.08.2020), ProjeTSM, Mehmet Baha Pars Besteleri - Türk Sanat Musikisi (projetsm.com, 14.08.2020), İlk Türk Operası (bursa.com, 14.08.2020).
