Gülnûş Emetullah Valide Sultan
Osmanlı hanedanı mensubu, hayırsever, Valide Sultanlardan, iki oğlu Padişah olmuş tek Valide Sultan (D. 1642, Girit / Osmanlı Devleti - Ö. 1715, Edirne). Tam adı Rabia Gülnuş Emetullah Valide Sultan'dır. IV. Mehmed’in başhasekisi ve II. Mustafa ve III. Ahmed’in annesi Gülnuş Emetullah Valide Sultan’ın Üsküdar kıyısındaki eseri, zarafetin temsilcilerindendir. Validelik rekoru Rabia Gülnuş Emetullah Valide Sultan, II. Mustafa’nın tahta çıkmasıyla Valide Sultan olur. ‘Takva Sultan’ olarak tanınır. Az sayıda kadına nasip olan bir zaman diliminde, 20 yıl süreyle valide sultandır. Adını verdiği eserinin mimarı, Lale Devri’nin başmimarlarından kabul edilen Kayserili Mehmed Ağa olur. Kitabesine göre 1708-1711 yılları arasında inşa edilen eseri Üsküdar’ın süslerinden olup, hanım zarifliğine sahip duruşu, kadın ruhunun inceliğine sahip detaylarıyla büyüler. Kafes gibi türbe Kimilerine göre yapının geneli, kimilerine göre ise Rabia Gülnuş Emetullah Valide Sultan’ın türbesi çok özeldir. Görenleri hayran bırakan güzellikte Ayetel Kürsü yazılı olan türbe, kuş kafesini andırır. Cami duvarlarındaki dört kuş evi ise bambaşka öneme sahiptir.
Rabia Gülnuş Emetullah Valide Sultan'ın hayatı hakkında, yaptırmış olduğu Üsküdar Valide Sultan Camiindeki kabrinin kitabesinde şu bilgiler verilmektedir.
"1642'de Girit'te doğmuştur. Sultan IV. Mehmed 'in Başhasekisi olup "Haseki” unvanını kullanan son Valide Sultan'dır. Sultan II. Mustafa ve Sultan III. Ahmed 'in anneleridir. Çok hayır sahibi olan Valide Sultan'ın Üsküdar Yeni Camii dışında, Mekke-i Mükerreme'de Haseki İmâreti ve Dâruşşifası; Galata Perşembe Pazannda yaptırdığı fakat 1958'deki imar hareketinde lüzumsuz yere yıktırılan Yeni Camii, Arap Camii avlusundaki şadırvan; Tunusbağında yaptırdığı fakat 1932'de harabe olduğu gerekçesiyle yıktırılan Sıbyan Mektebi ile hac yolunda birçok çeşme, kuyu ve köprüleri mevcuttur. İki ayrı evlâdı padişah olan tek Valide Sultandır.
1715 'te Edime de vefat edip Üsküdar'a defnedilmiştir. Kabir taşında bulunan Arapça kitabede meâlen şöyle yazmaktadır: “Bu kabir; hayır ve hasenât sahibi örtüsüne bürünmüş kişinindir, çiçek gibi parlayan saltanat güneşinin ve hilâfet denizindeki ay'ın nûrunun doğduğu yerdir, zafer ve seferlerin babası, muzaffer ve müeyyed Hazret-i Sultan Ahmed Han’ın annesinindir. O, ecel gelince Rabbinin rahmetine kavuştu, Allah, ondan razı olarak ve kendisi de razı olarak ona cennet köşkleri hazırlasın. O'nun vefatı eşsiz, gazilerin en çetin savaşlarda çarpışarak, Allah'ın nimetine kavuştukları bir zamana rastladığı için, sanki onlara ikram olsun diye, evlâtlarının şerefi için kendisini feda edip, ahiretinde faydalanacağı takdire değer iyilikler ve makbul hayırlar yaparak varlığını onlara armağan olarak sunmuştur. Allah onun kabrini nurlandırsın ve en yüce makamlara eriştirsin. 7 Zilkadeti'l Hlaram sene 1127.”
KAYNAKÇA: Çeyizini satıp cami yapan Sultan (nurdanhaber.com, 3 Ocak 2016), Gülnûş Emetullah Valide Sultân Kabrinin kitabesi (Okuma 2 Mayıs 2017).
