Tiyatro, sinema ve dizi oyuncusu, şair, oyun yazarı, çevirmen. 14 Temmuz 1930, İstanbul doğumlu. 2019’da hayatını kaybeden oyuncu Ayşen Gruda eski eşidir. Ortaöğrenimini Ankara Ticaret Lisesi ikinci sınıfta iken yarıda bırakarak hayata atıldı. Bir süre Ankara’da banka memurluğu ve muhasebecilik yaptı.
İstanbul Yeni Sabah gazetesinde de bir ara muhasebeci olarak
çalıştıktan sonra 1952’de tiyatro çalışmalarına başladı. 1956’da Cep
Tiyatrosunda başlayarak, Küçük Sahne, Dormen Tiyatrosu, Ulvi Uraz Tiyatrosu,
Ankara Meydan Sahnesi, Nisa Serezli-Tolga Aşkıner Tiyatrosu, Devekuşu Kabare
Tiyatrosu, Ankara Devlet Tiyatrosu gibi çeşitli tiyatrolarda oyunculuk yaptı.
Ankara ve İstanbul (TRT) Radyo Tiyatrolarını, İstanbul Büyükşehir Belediyesine
bağlı Muammer Karaca Tiyatrosunu yönetti. Türkiye’de ilk kez “One Man Show:
Tek Kişilik Gösteri: Çağdaş Meddah”ı sahneye koyup oynamıştı.
Ayşen Gruda'nın eski eşi olan Gruda'nın eserlerinde geleneksel Türk
tiyatrosu ve Çehov etkisi açıkça görülür. Kamera önünde de yer alan Yılmaz
Gruda, sinema ve dizi filmlerde rol almaktadır. Şimdiye dek 250’yi aşkın filmde
oynadı, senaryolar yazdı.
Oyunculuğu kadar edebiyatçı kimliğiyle de adından çokça söz ettiren
Yılmaz Gruda, aynı
zamanda Attilâ İlhan ile beraber mavi hareketini yaratan şairlerdendir. İlk
şiiri “Memoya Mektup” 1945’te Yağmur ve Toprak dergisinde, diğer
şiirleri 1945’ten itibaren Yağmur ve Toprak, Mavi, Şairler Yaprağı, Yeni
Ufuklar, Pazar Postası, Yeditepe, Kaynak, Dost, Soyut, Varlık, Kitaplık
gibi dergilerde çıktı. 1999 Behçet Aysan Şiir Ödülünü, Marathon adlı
dosyası ile 2003 Yunus Nadi Şiir Armağanını aldı
“İkinci Dünya Savaşı sonrasının yılgın ve umutsuz insanlarını ele
aldı.(...) 1955’ten sonra kendine özgü vurucu bir ses buldu.”
(Şükran Kurdakul)
KİTAPLARI:
Şiir: Çarmıhtaki Yeni Mehmet (1968), Kuyumcular (1980), Çerçi
Zeus (1997), Bir Çürümüş Kent
Belgeseli (2002), Marathon-Bir
Uzun Koşu (2002), Bir
Başka O - Oratoryo
Deneme: Şu Bizim Tiyatromuz (1976), Biraz Reklam Alır mısınız? (1986), Camdaki Düşman (TV Üzerine Görüşler, Türkân Gruda ile, 1991),
Gelir Ergeç (2017).
Araştırma-İnceleme-Derleme:
Çağdaş Edep-Erkan Görgü Kitabı, Bektaşi
Fıkraları (2011), Sultan Abdülaziz Vak'ası (2012), Yeşilçam Cehennemi (2016).
Çeviri: Tek Perdelik Dokuz Oyun (Anton Çehov‘dan, 1984).
Tiyatro Ödülleri:
Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2018 - "Onur Ödülü"
Rol Aldığı Bazı Tiyatro Oyunları:
Gülmeye Geldik Dünyaya / Oyuncu / Yazar - 2018
Biz Bize Benzeriz / Oyuncu / Yazar - 2018
Ayı / Teklif / Çevirmen - 2017
Frankenstein / Oyuncu - 2015
Kuğunun Şarkısı-Bir Evlenme Teklifi / Çevirmen
Senaryo:
Güler misin Ağlar mısın? (1988)
Rol Aldığı Bazı Diziler:
Şahsiyet (Yatan hasta, Konuk oyuncu, 2018)
Yıldızlar Şahidim (Ragıp, 2017)
Mutlu Ol Yeter (Ziya, 2015)
Ulan İstanbul (Dülgen Hoca, 2014)
Otel Divane (Sadık Yarim, 2014)
Vicdan (2013)
Galip Derviş (Cavit Sönmezoğlu, 2013)
Fatih (Emir Ali Çelebi, 2013)
İşler Güçler (Rüstem Abi, 2012)
Suskunlar (Ömer, 2012)
Çakıl Taşları (Süleyman, 2010)
Kavak Yelleri (Haşmet, 2007-2010)
Bez Bebek (Dede, 2007)
Bay Kamber (1994)
Kaynanalar (Demirkan Zıvana, 1988)
Rol Aldığı Bazı Filmler:
Sorma Neden (2018)
Görevimiz Tatil (2018)
Göktaşı (2018)
Ailecek Şaşkınız (Rıza Bey, 2018)
Ver Kaç (Avni Amca, 2017)
Batlır (Ayhan Amca, 2017)
İsmail ve Roza (İsmail, 2016)
Biz Bir Dolaşalım (Fevzi Bey, 2015)
Adana İşi (Şimşek'in Dedesi, 2015)
Olur Olur! (2014)
Kod Adı K.O.Z. (Emin Emmi, 2014)
Gülcemal (Abdülkerim, 2014)
Sürgün İnek (Cebrail Dede, 2013)
Aşk Ağlatır (2013)
Celal Tan ve Ailesinin Aşırı Acıklı Hikayesi (Nida Bey, 2011)
Aşk Tesadüfleri Sever (Kemal Dede, 2011)
Aşk Geliyorum Demez (Mankenci Atilla, 2009)
Şeytanın Pabucu (Nahit, 2008)
Gel Barışalım (1976)
Kartal Yuvası (Muhtar, 1974)
Gülerken Ağlayanlar (Necla'nın Babası, 1973)
Zulüm (Sağır, 1972)
İç Güveysi (Bahçevan Bayram, 1970)
Demir Yumruklu Üçler (1967)
Ben Bir Kanun Kaçağıyım (Okmeydanlı Cemil, 1966)
Rüzgar Zehra (Musa, 1963)
İstanbul'da Aşk Başkadır (1961)
Ölürüm De Ayrılmam (1959)
Dokuz Dağın Efesi (Hasan Çavuş, 1958)
Üç Garipler (Seslendirme, 1957)
KAYNAKÇA: Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas.
1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999), İhsan Işık
/ Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors
(2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007), TBE Ansiklopedisi (2001), Yılmaz Gruda
/ Bir Çürümüş Kent Belgeseli (2002), Mehmet Nuri Yardım / Edebiyatımızın
Güleryüzü (2002), Şiirin uzun Yürüyüşü (Kitap Rehberi, Kasım 2002), H. Hüseyin
Yalvaç / Yılmaz Gruda Şiirin Uzun Yürüyüşü (2002), Sevgi Özel / Marathon (Cumhuriyet
Kitap, 4.7.2002), Yılmaz Gruda kitapları (sozcu.com.tr, diğer internet
kitapçıları, 26.01.2019), Yılmaz Gruda (tiyatrolar.com.tr, 26.01.2019), Yılmaz
Gruda (sinematurk.com, 26.01.2019), Yılmaz Gruda (beyazperde.com, 26.01.2019), Yılmaz
Gruda (diziler.com.tr, 26.01.2019).
