Olcas Süleymanov

Dilci, şair, jeolog ve diplomat. 1936, Almatı / Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti doğumlu. Kazak Türklerindendir. Babası Ömer Bey, Kızılordu’da süvari subayı olup, Olcas’ın doğumundan birkaç gün önce bir çarpışmada öldü. Annesi Fatma Hanım, kocasının ölümünden birkaç yıl sonra ünlü Kazak gazeteci Abdül Ali Bey’le evlendi. Abdül Ali Bey, Olcas Süleymanov’un sosyal bilimci, şair ve edip olarak yetişmesinde önemli rol oynadı. Klasik Sovyet ilk ve ortaöğrenimini bitiren Olcas, Kazak Devlet Üniversitesinin jeoloji bölümüne girdi. Önce edebiyat ve şiire yöneldi. Moskova Edebiyat Enstitüsüne devam etti. Moskova Edebiyat Enstitüsü ve Gorki Edebiyat Enstitüsünde, daha sonraki yıllarda hemen hepsi birer edebiyatçı, şair ve devlet adamı olacak olan Azerbaycan İstanbul Başkonsolosu Abbas Abdullah Hocalıoğlu, Özbek şairi Yadigar Abidov, Yakut şairi Vladimir Samık ve pek çoklarıyla tanıştı.

İlk edebiyat ürünlerinde, göçebe Kazak hayatının motifleri, Kazak tarihi, sözlü kültür varlıkları yer aldı. Daha sonra dilbilim, antropoloji ve tarihe yöneldi. Rus Destanlarını tetkik etti. Az i ya adlı çalışması, Moskova İlimler Akademik Heyeti tarafından, tezlerinin hakim tarih ve ideolojik söyleme aykırı olduğu gerekçesiyle tepkiyle karşılandı. Kazakistan’da yaptığı jeolojik tetkiklerden sonra, Aral Gölü’nün kuruduğunu, Semey eyaletindeki Sovyet nükleer çalışmalarının Türkistan’ı cehenneme çevirdiğini gördü ve milletlerarası bir sivil insiyatif olarak Anti Nükleer Semey-Nevada Hareketini kurdu. Kazan Türk aydınlarından dilci Rafail Muhammeddin’le birlikte ilk defa I. Türk Halkları Kongresini (1990) düzenleyerek yeniden yapılanacak Türk Dünyası’nın temeline ilk harcı koydu. Kazakistan, bağımsız bir Cumhuriyet olup, Nur Sultan Nazarbayev Cumhurbaşkanı olduktan sonra, dış göreve atandı, Kazakistan’ın italya sefiri olarak, Roma’da görev yaptı. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ,Yüksek Sovyet Üyeliği, Sovyetler Birliği Halk Temsilciliği, Kazakistan Yazarlar Birliği Genel Sekreterliği, Asya Afrika Yazarlar Birliği Komite Başkanlığı, Anti-Nükleer Semey -Nevada Hareketi Başkanlığı, Türk Halkları Birliği kurucu üyeliği görevlerinde bulundu. Edebiyat , dil ve tarih yanında, sinemayla da ilgilendi. Bir süre Kazak film stüdyolarında da çalıştı.

BAŞLICA ESERLERİ:

ŞİİR: Seherin Güzel Vakti, Paris’li Bir Kızdır Gece.

ROMAN: Maymun Yılı.

DESTAN İNCELEME: Kil Kitabı, Az i ya.

DİL FELSEFESİ: Yazı’nın Dil’i.

KAYNAK: İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas. 2009).