Ahmet Emin Yalman

Gazeteci-yazar (D. 1888, Selanik - Ö. 19 Aralık 1972, İstanbul). Gazeteci Rezzan Yalman’ın eşi, tiyatro yönetmeni Tunç Yalman’ın babasıdır. Selanik Askeri Rüştiyesi, İstanbul Alman Lisesi (1907), Columbia Üniversitesi Felsefe Bölümü mezunu. Amerika’dan felsefe doktoru olarak Türkiye’ye döndüğünde İstanbul Üniversitesi’nde bir süre Ziya Gökâlp’in asistanı olarak (1914) çalıştı. Mütareke yıllarında İttihat ve Terakki’cilerle birlikte Malta adasına (1920) sürüldü.

Gazeteciliğe, 1907 yılında Sabah gazetesinde başladı. Yeni Gün ve Tanin gazetelerinde çalıştı. Tanin gazetesinde çalıştığı yıllarda, savaş muhabiri olarak cepheleri dolaştı. 1923 yılında Ahmet Şükrü Esmer ve Enis Tahsin ile Vatan gazetesini kurdu. Gazetesi bir ara kapatılınca yabancı şirketlerin temsilciliğini yaptı. 1940 yılında yeniden yayımlayıp başyazarlığını 1960 yılına kadar sürdürdüğü Vatan gazetesi dışında, yine kendi çıkardığı Kaynak (1936) dergisi ve Tan gazetesinde yazdı. 1959 yılında bir yazısı yüzünden bir buçuk yıl hapis cezasına mahkûm edildi. Serbest bırakılınca (1960) gittiği Amerika’nın California ve Georgia üniversiteleri tarafından kendisine “Üstün Cesaret Armağanı” verildi. Türkiye’de de 1967 yılında Devlet Kültür Armağanı ile ödüllendirildi.

Ahmet Emin Yalman, 1952’de Malatya ziyareti sırasında on yedi yaşında lise öğrencisi olan Hüseyin Üzmez tarafından silahlı saldırıya uğradı. Suikastten sonra teslim olan Hüseyin Üzmez yirmi yıl hapse mahkûm edildi. Bu suikastle hiçbir ilgisi olmayan Osman Yüksel Serdengeçti’den Necip Fazıl’a kadar birçok yazar, bu olay bahanesiyle tutuklanmış ve uzun süre hapishanede tutularak mağdur edilmiştir.

ESERLERİ:

The Development of modern Turkey as Measured by Its Pres (1914), Die Türkei (1918), Turkey in the World War (1930), Gerçekleşen Rüya (1938), Havalarda 50.000 km (3 cilt, 1943), Naziliğin İçyüzü (1943), Yarının Türkiye’sine Seyahat (1944), Dünyadan Haber (2 cilt, 1945), San Francisco’da Neler Gördüm (1945), Turkey in My Time (Benim Zamanımda Türkiye, 1956), Berraklığa Doğru (1957), Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (4 cilt, 1970).

HAKKINDA: İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946), Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler (c. II, 1968), Türkiye Ansiklopedisi (c. 4, s. 1421, 1974), M. Orhan Bayrak / İstanbul’da Gömülü Meşhur Adamlar 1453-1978 (s. 208-284, 1979), Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (c. 4, s. 1208-1209, 1987), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (s. 263-264, 2002),  Hüseyin Üzmez / Malatya Suikasti (2004).