Şair, yazar,
çevirmen. 13 Nisan 1942, Çatalca / İstanbul doğumlu. Yazar Namık Kemal
Beramoğlu ile şair Nihat Behram kardeşleridir. Ataol Gürus, Ata Haydar, Aykut
Baykal adlarınını da kullandı. Çankırı Lisesi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü (1966) mezunu. Moskova
Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde lisansüstü eğitim yaptı. 1965'te Fikir
Kulüpleri Federasyonu (FKF) kurucuları arasında yer aldı. 1970-71 yıllarında
İsmet Özel'le birlikte Halkın Dostları, arkasından kardeşi Nihat Behram'la
birlikte Militan dergilerini çıkardı
çıkardı. 1979'da Türkiye Yazarlar Sendikası genel sekreteri oldu. 12 Eylül 1980
sonrası yurtdışına çıktı. 1986'da Fransa'da Anka
adlı Fransızca bir dergi çıkardı. Daha sonra yurda döndü. İstanbul Şehir
Tiyatroları'nda dramaturg olarak çalıştı. Türkiye Yazarlar Sendikasının Genel
Başkanlığını yaptı. Yaşamını serbest yazar olarak sürdürüyor ve Cumhuriyet
gazetesinde haftalık yazılar yazıyor.
İlk şiirleri Yeni Çankırı ve Yeşil Ilgaz gazetelerinde Ataol Gürus imzasıyla yayımlandı. Bu
yıllarda Varlık (1960), Ilgaz, Ataç, Elif, Gençlik, Yapraklar,
Evrim, Dost, Şiir Sanatı, Papirüs, Yeni Dergi, Yelken, Devinim 60,
kurucularından olduğu Dönüşüm (1965),
Hürreyat Gösteri dergilerinde şiir, hikâye ve yazıları yayımlandı. Asya-Afrika
Yazarlar Birliği'nin 1981 Lotus Edebiyat Ödülünü aldı.
Ataol
Behramoğlu’nun şiirlerinde, “yaşanılanla
düşünülen, tasarlananla, anılan, şimdiyle geçmiş aynı anda, belirli bir
sürece bağlanmaksızın sergilenir. Gelgelelim,
bütün bu dış ve iç gerçeklerin çağrışımlar yoluyla boyle yan yana, birinden
ötekine atlanarak sunulması ve bunda aşırıya gidilmesi şiirin yer yer dağılıp
yayılmasına yol açar. Öte yandan, mısraların satır gibi gereğinden çok uzaması
bu yaygınlığı çoğaltır ve sağladığı vurucu gerilimi gevşetir.” (Asım
Bezirci)
"Şiire başladığı yıllardaki aşırı toplumsal
gerçekçi tutumu, olgunlaştığı yıllarda olağanüstü şiirleri yazmasına engel
olmadı. Kendine özgü şiir çizgisini hep daha iyiye, daha güzele taşıdı. Başarı
grafiğini her zaman yükseltmesini bildi." (Anıl Meriçelli)
"Uysal tarzıyla kavgacı şiirler yazardı,
şimdi mutabakat ideolojisinin para gibi her yere yayıldığı şu yirmi birinci
yüzyılda kavgacı bir tarz ile dile getirilmemiş bir masal gerçekçiliğinin
ufkunda yazıyor. 'Sosyal realizm'den 'toplumsalcı gerçekçilik'e ulaşan zeminde
öykü anlatan bir öykü kahramanına dönüşmekte ve gittikçe arı, duru, taze bir
şiirle Türkçenin gerçek ırmağına yönelmektedir. Fantazyaya gidecek meraklı
yolculuktur bu. Şimdi burada attığı çıma 'İkinci Yeni'nin geçmiş istikbâline
yaklaşmakta, âti, mâzi olmakta orada gençlik umut ve özgürlüğümüz
yeşermektedir. Herkesi kendi aslına döndüren orta yaş şimdi bizi bize
yaklaştırmakta, Behramoğlu, geleceğini adamışları adım adım kucaklamaktadır."
(Serdar Koçak)
ESERLERİ:
ŞİİR: Bir Ermeni General (1965), Bir Gün Mutlaka (1970; aynı adla toplu
şiirleri: 1.cilt, 1991), Yolculuk, Özlem,
Cesaret ve Kavga Şiirleri (1974), Ne
Yağmur Ne Şiirler (1976), Kuşatmada (1978), Mustafa Suphi Destanı (1979), Dörtlükler
(1980), Seçme Şiirler (1959-82,
1983), İyi Bir Yurttaş Aranıyor
(1983), Kızıma Mektuplar (1987), Türkiye Üzgün Yurdum, Güzel Yurdum
(Almanya, 1985), Eski Nisan (1987), Bebeklerin Ulusu Yok (1988), Yaşadıklarımdan Öğrendiğim Bir Şey Var (toplu
şiirleri: 2.cilt, 1992), Kızıma Mektuplar
(toplu şiirler: 3.cilt, 1993), Sevgilimsiz
(1993), Aşk İki Kişiliktir (1999), Yeni Aşka Gazel (2002).
DENEME: Yaşayan Bir Şiir (1986), İki Ateş Arasında (1989), Mekanik Gözyaşları (1990), Nazım'a Bir Güz Çelengi (1990), Şiirin Dili Ana Dil (1995), Kimliğim İnsan (1997), Kendin Olmak ya da Olmamak (2002), Yeni
Ortaçağ’ın Saldırısı (2005).
ANTOLOJİ: Dünya Şiirleri Antolojisi (1986), Son Yüzyıl Büyük Türk Şiiri Antolojisi
(2 cilt,1987-88).
OYUN: Lozan (1993).
ANI: Aziz Nesinli Fotoğraflar (1995), Aziz Nesinli Anılar (2001).
GEZİ: Başka
Gökler Altında (1996).
ÇEVİRİ: Ivanov (Anton Çehov’dan, 1967), Kardeş Türküler (32 ozandan şiir
çevirileri, 1981), Nazım Hikmet
(Ekber Babayev'den, 2002), Nâzım'la Son
Söyleşimiz (Vera Tulyakova Hikmet'ten, 2002).
MEKTUP: Genç Bir Şairden Genç Bir Şaire Mektuplar (İsmet
Özel ile karşılıklı mektupları, 1995), Şiirin
Kanadında Mektuplar (Metin Demirtaş ile karşılıklı mektupları,1997).
ÇOCUK KİTABI: Yiğitler Yiğidi ve Uçan At Masalı (1990).
KAYNAKÇA: Asım Bezirci /
Dost (Nisan 1970) - On Şair On Şiir (1971), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye
Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli
ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006,
gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Edebiyatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4,
2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Leyla Şahin /
Derin Gülün İçinde (Cumhuriyet Kitap, 29.7.1999), Zeynep Aliye / Ataol
Behramoğlu ile Söyleştik: Şiir, Yaşam ve Her Şey Üzerine (Cumhuriyet Kitap,
14.10.1999), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü
(18. bas. 1999), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6. bas.
1999), Tanzımat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi (2001), Varlık
(Ekim 2002), Anıl Meriçelli / Yalnızlık Mevsim Olur (2002), Birsen Pekçolak -
Zeki Büyüktanır / Homeros'tan Günümüze Anadolu Destanları (2002), Tülin Er /
Söyleşi (Varlık Kitap, Haziran 2002), Serdar Koçak / Yeni Aşka Gazel (Radikal
Kitap, 26.11.2002), Taner Namlı / Ataol Behramoğlu Şiirlerinin Yapısal
İncelemesi (Adam Sanat, Kasım 2004).
Bu aşk burada biter ve ben çekip giderim
Yüreğimde bir çocuk cebimde bir revolver
Bu aşk burada biter iyi günler sevgilim
Ve ben çekip giderim bir nehir akıp gider
Bir hatıradır şimdi dalgın uyuyan şehir
Solarken albümlerde çocuklar ve askerler
Yüzün bir kır çiçeği gibi usulca söner
Uyku ve unutkanlık gittikçe derinleşir
Yan yana uzanırdık ve ıslaktı çimenler
Ne kadar güzeldin sen! nasıl eşsiz bir yazdı
Bunu anlattılar hep, yani yiten bir aşkı
Geçerek bu dünyadan bütün ölü şairler
Bu aşk burada biter ve ben çekip giderim
Yüreğimde bir çocuk cebimde bir revolver
Bu aşk burada biter iyi günler sevgilim
Ve ben çekip giderim bir nehir akıp gider
Küçük heyecanlara paydos
Çünkü
rüzgârla aynı yaştayım
Çünkü
güneş kardeşim
Bir
ırmakla sevişmekteyim
Bana artık
dingin olmak
Bana
yalınlık yaraşır
İçimde
şiirin güzelliği
Yaşamak
sevinciyle yarışır
Güzeller güzeli ömrüm
Sana gitgide sevdalanıştayım
Nice
emeklerle dokunmuş
Bir
ince, bir nazlı nakıştayım
Küçük
tasalara, tutkulara paydos
Çünkü
evrenle aynı yaştayım
Başsız
sonsuz doyumsuz
Bir
başdöndürücü akıştayım