Ali Nesin

Matematikçi, matematik profesörü, akademisyen. 1956 İstanbul doğumlu olup, mizah yazarı Aziz Nesin ile öykü yazarı Meral Çelen’in oğludur. İlkokuldan sonra ortaokulu İstanbul’da Saint Joseph Lisesi’nde, liseyi ise İsviçre’nin Lozan kentinde bitirdi. 1977-81 yılları arasında Paris VII. Üniversitesi’nde matematik öğrenimi gördü. Daha sonra ABD’de Yale Üniversitesi’nde matematiksel mantık ve cebir konularında doktora yapan Nesin, 1985-86 yılları arasında Kaliforniya Üniversitesi Berkeley Kampusü’nde öğretim üyeliği yaptı.

Ali Nesin, Türkiye’ye kısa dönem askerlik görevini yapmak için geldiği sırada “orduyu isyana teşvik” suçlamasıyla tutuklanarak yargılandı. Yargılanma sonunda aklandığı halde kendisine pasaport verilmediği için bir yıl boyunca işine dönemedi. Ayrıca bu süre içinde Türkiye’de de iş bulamadı; pasaport aldıktan sonra yeniden yurtdışına gitti. 1987-89 yılları arasında Notre Dame Üniversitesi’nde yardımcı doçent, ardından 1995’e kadar Kaliforniya Üniversitesi Irvine Kampusü’nde doçent ve daha sonra profesör olarak görev yaptı. 1993-94 öğretim yılını Ankara’da Bilkent Üniversitesi’nde misafir öğretim görevlisi olarak geçirdi ve ardından yine ABD’ye gitti. 1995 yılında babası Aziz Nesin’in ölümü üzerine yurda kesin dönüş yaparak Nesin Vakfı’nın yöneticiliğini üstlendi. Kasım 2004 tarihinde kurduğu Nesin Yayınevi’nin genel yönetmenliğini yaptı.

Ali Nesin, matematiğin okullarda anlatıldığı kadar sevimsiz bir ders olmadığı ve hatta eğlenceli olabileceğini anlatmaya çalışan kitaplar yazdı. Oyunlar kuramından geometriye, geometriden cebire, cebirden kümeler kuramına kadar birçok konuyu herkesin anlayabileceği bir dille aktarmaya gayret gösterdi. Böylece, özellikle matematikten korkan öğrenci ve okurları matematiğe yaklaştırmaya çalıştı. Nesin’in popüler matematik kitaplarının yanı sıra, kaleme aldığı, babası Aziz Nesin’in yaşamöyküsü kitabı, yurtdışında ve yurtiçinde çeşitli dergilerde çıkmış olan bilimsel ve popüler matematik makaleleri ve İngilizce olarak yayımlanan akademik bir kitabı da bulunmaktadır. Matematiksel araştırma alanı cebir - mantık ve daha da özel olarak “Morley mertebesi sonlu gruplar”dır. Aynı zamanda, 2003’te yayımlanmaya başlayan “Matematik Dünyası” adlı yarı popüler, yarı akademik bir matematik dergisi çıkardı; bu derginin genel yayın yönetmenliği ile yazı işleri müdürlüğünü yaptı.

Mayıs 2007’de İzmir’in Şirince ilçesi yakınında Nesin Vakfı’na bağlı olarak “Nesin Matematik Köyü”nü kurdu. Matematik alanında çalışmalar yapan bir eğitim ve araştırma kurumu olan bu kurum, köyde bilimsel ve eğitim amaçlı matematik veya matematiğe bağlı bilimlerle ilgili çalıştaylar, dersler, seminerler ve kampları düzenlenmektedir. Matematik Köyü etkinlikleri çerçevesinde ilköğretim düzeyinde eğitimlerden ileri düzeyde araştırmalara kadar her türlü matematiksel etkinlik yapılmaktadır. Ayrıca lise öğrencilerine matematik dersleri verilmektedir. Nesin Matematik Köyü’nde verilen derslerin hiçbiri için bir belge, diploma ya da buna benzer bir unvan verilmemektedir.

Ali Nesin, babasının ölümünden sonra, onun eski Türkçe yazılarını ve bitmemiş eserlerini derleyip Latin harflerine aktararak Aziz Nesin külliyatına birçok yeni eser kazandırdı. Mum Hala I, Mum Hala II, Okuduğum Kitaplar, Birlikte Yaşadıklarım Birlikte Öldüklerim, Gözünüz Aydın Efendim, Herkesin İşi Gücü Var, Türkiye Şarkısı Nâzım adlı kitaplar böyle bir çalışma sonucunda ortaya çıkmıştır. Ali Nesin, matematik araştırmalarının, bölüm başkanlığı ve Nesin Vakfı yöneticiliğinin yanı sıra yağlıboya resim, desen, nü ve portre çalışmaları da yapmış; ortak ya da karma resim sergilerine katıldı. Ayrıca Aziz Nesin’in “Aşk Şiirleri” adlı kitabını desenleyerek yayımladı.

Prof. Dr. Ali Nesin’in matematiği sevdirmek amacıyla yazdığı “Matematik ve Korku”, “Matematik ve Doğa”, Matematik ve Sonsuz”, Develerle Eşekler”, “Önermeler Mantığı” adlı kitaplarının yanı sıra çeşitli dergilerde yayımlanmış olan bilimsel makaleleri ve ayrıca, TÜBA tarafından kabul edilmiş olan “kümeler kuramı ve analiz” konularında ders notları bulunmaktadır. Nesin’in matematiksel araştırma alanı “Morley mertebesi sonlu gruplar”dır. Ayrıca İstanbul Bilgi Üniversitesi Matematik Bölümü Başkanlığı yapan Ali Nesin, 2006’dan itibaren Türk Matematik Derneği yönetim kurulu üyeliği ile İktisadi İşletmesi Müdürlüğü yaptı. Türkiye İnsan Hakları Kurumu (TİHAK)’nun da kurucu üyesidir. Ali Nesin iki çocuk sahibidir.

ESERLERİ:

MATEMATİK: Groups of Finite Morley Rank (Oxford University Pres, 1989); Matematik ve Doğa (2001); Matematik ve Korku (2001); Matematik ve Oyun (2001); Matematik ve Sonsuz (2001); Develerle Eşekler (2002), Önermeler Mantığı (2001).

YAŞAMÖYKÜSÜ: Gömüyü Arayan Adam - Fotoğraflarla Aziz Nesin’nin Yaşamöyküsü (1998).

MEKTUP: Canım Oğlum Sevgili Babacığım / Aziz Nesin Ali Nesin Mektuplaşmaları 1 (2002); Canım Oğlum Sevgili Babacığım / Aziz Nesin Ali Nesin Mektuplaşmaları 2 (2002).

KAYNAKÇA: Haluk Oral / Ali Nesin: Matematiği Toplumla Paylaşan Bir Bilim Adamı - Tayfun Akgül / Matematik ve Korku ve Doğa ve Oyun ve Sonsuz, Osman Karakök / Popüler Matematik Kitapları Üzerine Notlar (Cumhuriyet Kitap, 8.11.2001), Canım Oğlum Sevgili Babacığım Aziz Nesin Ali Nesin Mektuplaşmaları 1966-1981 (2002), Erhan Üstündağ / Develerle Eşekler (Radikal Kitap, 29.11.2002), Ceyhan Usanmaz / Develerle Eşekler (Virgül, Aralık 2002); İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (c. 6, s. 2622-2623, 2006) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).