Mustafa Cemiloğlu

Türk Dili ve Edebiyatı Profesörü, Milletvekili, Akademisyen, Siyasetçi

Doğum
13 Kasım, 1943
Eğitim
Üniversite mezunu
Burç
Diğer İsimler
Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu. Mustafa Kırımoğlu.

Akademisyen, Prof. Dr., Araştırmacı Yazar, Kırım Tatarları halk lideri, siyasetçi, Ukrayna Parlamentosu Üyesi. Tam adı Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, Mustafa Kırımoğlu olarak da bilinmektedir. Türkiye’de daha çok Mustafa Cemiloğlu adıyla tanınmış ve bu isimle hakkında yazılar yazılmıştır.

Prof. Dr. Mustafa Cemiloğlu, 13 Kasım 1943’te Kırım’ın Sudak şehri yakınlarında‚ Ayserez köyünde dünyaya geldi. Eşi: Safinar Dzhemileva ile evlidir; Khaiser Dzhemiliev, Elzara Abduldzhelilova, Eldar Ebubekirov adlarında üç çocuk babasıdır. Vasfiie Khairova, Anafi Dzhemilev, Dilyara Seitveliyev, Hulzar Abduramanova, Asan Dzhemilev, Shevkiie Asanova adlarında altı kardeşi vardır.

1998'den beri Ukrayna Yüksek Şurası üyesidir ve kurulduğu tarih olan 1991'den 2013'e kadar Kırım Tatar Millî Meclisi'nde başkanlık yapmıştır.

Alman işgali esnasında Mayıs 1944'te Stalin’in Kırım Tatarlarını sürgüne göndermesi ile birlikte, Kırımoğlu da altı aylık bebek olarak ailesiyle sürgüne gönderildi. Taşkent Üniversitesi'nde öğrenim görme talebi, Nazi Almanyası'nın Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni işgale giriştiği Doğu Cephesi'ndeki Lvov-Sandomierz Taarruzu sırasında, Nazilere yardım eden ve Sovyetler Birliği'ne ihanet eden bir aileye mensup olduğu gerekçesi ile reddedildi.

Sürgün yaşamı sırasında resmen Özbekistan’da yaşamasına karşın verdiği insan hakları mücadelesi sürecinde birçok kez sürgüne gönderildi, hapse ve çalışma kamplarına atıldı. 12 Ekim 1986 tarihinde ABD Başkanı Ronald Reagan ile Sovyet lideri Mihail Gorbaçov arasında gerçekleşen Reykjavik Zirvesi'nde Sovyet aydını Andrey Saharov, Sovyet tümgenerali Pyotr Grigorenko ve Kırım Tatarlarının önderi Mustafa Cemilev’in hürriyetlerine kavuşması karara bağlandı. 1989 yılında gizlice Kırım’a döndü. 1991 yılında ise Gorbaçov Kırım Tatarlarının vatanlarına dönmesine izin verdi. Bundan sonra soyadı alarak faaliyete girişti

Kırım Tatarlarının yürütme organı olan Kırım Tatar Millî Meclisi'nin kararı ile kendisine "Kırımoğlu" soyadı verildi.

Ekim 1998'de Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği, Kırım Tatarlarının barışçı mücadelesine katkısı nedeni ile Kırımoğlu'na Nansen Mülteci Ödülünü layık gördü.

15 Nisan 2014 tarihinde Kırım Tatarları'nın Sovyet yönetimi tarafından maruz bırakıldığı sürgünü sürekli gündemde tutan ve Ukrayna Parlamentosu'nda Kırım Tatarları'nin temsilciliğini yapan Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu'na Abdullah Gül tarafından Cumhuriyet Nişanı tevcih edilmiştir.

2 Mayıs 2014 tarihinde Moskova üzerinden Kırım Özerk Cumhuriyeti'ne gitmek isteyen Kırımoğlu, önce Moskova Havaalanında alıkondu, ardından Kiev'den geldiği uçakla Ukrayna'ya geri gönderildi. Bunun üzerine Kırım'ın Ermenipazar sınır kapısına gelen Kırımoğlu'na yine giriş izni verilmedi. Karşılamaya gelen 5 bin kadar Kırımtatarı'nın da zorla barikatları aşması üzerine ara bölgede miting düzenleyen Kırımoğlu, kan dökülmesini önlemek için sakin davranma çağrısı yaparak, teslim olunmamasını, mevcut rejimle mücadele edilmesi gerektiğini söyledi. Kırımoğlu'nun ülkeye girişinin yasaklandığı ilan edildi.

 6 Mayıs Kırımoğlu’nun Kırım’a alınması için binlerce Kırım Tatarı'nın sınırda eylem ve gösteri düzenlemesini "Radikal unsurların toplum düzenini bozma girişimi" ilan eden Vladimir Putin'in Kırım'a atadığı savcı Natalia Poklonskaya, Rusya Soruşturma Komitesi ile Rusya Federal Güvenlik Servisi’nden (FSB) eylemi düzenleyen kişilerin yakalanması ve cezalandırılmasını talep etti. Ayrıca savcı Poklonskaya, "Çubarov ve Kırım Tatarlarının eylemlerine son vermemeleri durumunda KTMM'nin kapatılacağı" uyarısında da bulundu.[6]

5 Kasım 2021’de Ukrayna Parlamentosu'na yeniden seçilmiştir.

5 Kasım 2021’de Ukrayna Parlamentosu'na yeniden seçilen Prof. Dr. Mustafa Cemiloğlu, Bahçesaray ve Kiev’de yaşamaktadır. Tatar Türklerinin ana vatana dönmesi ve davalarını dünya kamuoyuna duyurmak amacıyla 303 gün açlık grevi yapmıştır.

 

Kitapları:

 

Halk Hikâyelerinde Doğum Motifi (1959)

Aşık Şevki Halıcı: Hayatı, Sanatı, Şiirleri (2000)

İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi (2000)

Bursa dağ köylerinde Türkmen kültürü (2002)

A history of the Crimean Tatar national liberation movement: a sociopolitical perspective (2004)

Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi (2003, 2018)

Dil Bilimi Açısından Türkçe Yazılı Anlatım ve Anlatım Teknikleri Öğretimi.

 

Hakkında Yazılan Kitaplar:

 

Türklüğe Adanmış bir Ömür: Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu (Prof. Dr. Necati Demir, Doç. Dr. Osman Kubilay Gül, 2019)

 

Hayatını Konu Alan Filmler:

 

A Struggle For Home: The Crimean Tatars

 

KAYNAK: TRT Avaz - Mustafa Cemiloğlu'nun Hayatı – YouTube (youtube.com, 15 Kasım 2016),  Ukrayna Parlamentosu'na yeniden seçilen Mustafa Cemiloğlu kimdir? (hurriyet.com.tr, 5 Kasım 2021), Kırım Tatar Türklerinin lideri Mustafa Cemiloğlu (mygazete.com, 18 Ağustos 2021), Mustafa Cemiloğlu / Akademisyen / Uludağ Üniversitesi (bursa.com, 10.03.2022), Necip Abdülhamitoğlu  / Mustafa Cemiloğlu Kimdir? (emelvakfi.org, 1976, erişim 10.03.2022), Prof. Dr. Mustafa Cemiloğlu Hayatı Ve Eserleri (millifolklor.com, 10.03.2022), Mustafa Cemiloğlu kitapları (kidega.com, kitapyurdu.com, hepsiburada.com, nadirkitap.com, 10.03.2022), Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu (Cemiloğlu): Hayatı ve fikirleri (avesis.marmara.edu.tr, 10.03.2022).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör