Tiyatro yönetmeni, eğitimci, 12 Eylül 1980 Dönemi Danışma Meclisi Üyesi (D. 1915, Kavala / Yunanistan - Ö. 16 Şubat 1993, İstanbul). Kavala eşrafından Ahmet Fehmi bey ile Hasbiye hanımın büyük oğludur. Oyuncu ve yazar Civan Canova'nın babasıdır. Devlet Konservatuarı Tiyatro Yüksek Bölümü mezunu.
İlkokulu İzmit’te okudu. Gazi
Balıkesir Necatibey Öğretmen Okulunu bitirdikten sonra 1935 yılında, öğretmen
olarak, Eskişehir İnkılap İlkokuluna atandı. Ankara Dil Tarih ve Coğrafya
Fakültesinin açıldığı yıllarda Hindoloji ve Alman filolojisi bölümlerine devam
etti. 1936-37 yılında Ankara Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü yatılı
sınavını kazanarak, 1941 yılında Salih Canar, Muazzez Lutas (Kurtoğlu),
Ertuğrul İlgin, Nermin Sarova ve Nüzhet Şenbay’la birlikte ilk mezunlardan biri
olarak meslek hayatına atıldı.
Mezuniyeti ile birlikte rejisör yardımcılığı
ve konservatuar mimik ve sahne öğretmenliği görevini birlikte yürütmeğe
başladı. Konservatuar 2. sınıfta öğrenciyken Prof. Carl Ebert'in yardımıyla
Almanya ve Fransa’ ya görgü, bilgi artırmak için gönderilen Canova, kendi
okuduğu okulda bölüm başkanlığı, devlet tiyatrolarında rejisörlük ve başrejisörlük
görevlerini yürüttü. Küçük Tiyatro’nun açılışında (1947) Ahmet Kutsi Tecer’in
Köşebaşı, Büyük Tiyatro’ nun açılışında ise yine Tecer’in Köroğlu adlı oyununu
yönetti. 1972 yılında, Bursa Ahmet Vefik Paşa Tiyatrosu’nda 100. rejisini
tamamladı.
Devlet Tiyatroları’ndaki
çalışmalarının dışında, gerek yurtiçi, gerekse yurtdışında bir çok tiyatro
çalışmasına katılan Canova
Tiyatro ve sanat dergilerinde
yazılar yazdı. Halkevleri Merkez Yönetim Kurulu’nda görev alarak tiyatro
kursları açtı, bu kurslarda, bugün tiyatro hayatımızda önemli yerleri olan
sanatçıları yetiştirdi. Isparta Belediyesi Şehir Tiyatrosu’nun kuruluş
çalışmalarına katıldı, seçmeleri yaparak kursları planladı ve başlattı.
5 Ocak 1982 - 6 Aralık 1983
tarihleri arasında Danışma Meclisi'ne Milli Güvenlik Konseyince seçildi,
TBMM’de tek sanatçı üye olarak görev yaptı.
Yaşamı boyunca bir çok ödül alan
Canova, 26 aralık 1985 tarihinde, Muazzez Kurtoğlu ve Nermin Sarova lle
birlikte tiyatro ve sanat yaşamlarındaki ellinci yılı doldurarak, onurlarına
düzenlenen gecede ödül aldı. 1991 yılında ise Kültür Bakanlığı tarafından, Devlet
Konservatuarı İlk Mezunları 50. Şeref Yılı Ödülü ile onurlandırıldı. Mahir
Canova 16 Şubat 1993 tarihinde aramızdan ayrıldı.
1963 yılında Kenterler’de sahneye
koyduğu Necati Cumalı’nın Nalınlar adlı oyunu ölümünden üç yıl sonra, otuz iki
yıl önce yaptığı rejiye sadık kalınarak, ansına ithafen tekrar oynandı.
16 Şubat 1993, İstanbul’da hayatını kaybetti. Evlenmedi, 2
çocuk babasıydı. Almanca, İngilizce, Fransızca biliyordu.
Devlet Tiyatroları, sanatçının anısını yaşatmak amacıyla;
Ankara’ da bir sahneye Mahir Canova sahnesi adını vermiştir.
Yönettiği Bazı Oyunlar:
Yağmurcu (1946-47), Köşebaşı
(1947-48), Kadınlar Arasında (147-48), Şamdancı (1947-48), Bizim Şehir
(1948-49), Paydos (1948-49), Küçük Şehir (1949-50), Yalancı (1949-50) Ölü
Kraliçe 1956 (Muazzez Lutas, Nuri Altınok), Scapen’ in Dolapları (1949-50),
Dünya Gözüyle (1949-50), Tüccar (1949-50), Şakacı (1950-51), Melekler ve Şeytanlar
(1950-51), Tersyüz (1952-53), Sahne Dışındaki Oyun (1952-53), Bir Ümit İçin
(1954-55), Tanrıdağı Ziyafeti (1954-55), Harput’da Bir Amerikalı (1955-56), Son
Durak (1955-56), Kleopatra’ nın Mezarı (1956-57), İki Efendinin Uşağı
(1957-58), Yedinci Köpek (1964-65), İstanbul Efendisi (1966-67). Ecinliler
(1966-67), Bizim Şehir (1966-67), Candida (1967-68), Amédee (1967-68), Mechul
Asker ve Karısı (1968-69), Yedekçi (1969-70), Finten (1969-70), Romeo ve Juliet
(1971-72), Windsor’ un Şen Kadınları (1985-86), Lysistrata (1984-85), Düşüş
(1985-86), Vatan Diye Diye (1989).
KAYNAKÇA: Adem Dursun / Tiyatro,
sinema, film ve dizi oyuncusu, oyun
yazarı, “Kalemli Oyuncu” Civan Canova (tiyatronline.com, 26.06.2016), M. Canova
(civancanova.net, 26.06.2016), Mahir Canova
kimdir? (filozof.net, 26.6.2016), TBMM Albümü 4. Cilt 1960-1983 (2010), Mahir
Canova (tiyatrolar.com.tr, 09.01.2018).
