Necat Birinci

Edebiyat araştırmacısı, devlet adamı. 5 Kasım 1943, Sürmene / Trabzon doğumlu. 1953 yılında ailesiyle birlikte İstanbul’a yerleşti. Sürmene’de başladığı ilköğrenimini Fatih, Fethiye İlkokulunda tamamladı. Rami Ortaokulu, Eyüp Lisesi (1964), İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (1968) mezunu. 1968’den itibaren Akçaabat Lisesinde edebiyat öğretmenliği ve idarecilik (1969-72), İstanbul Haydarpaşa Teknik Lisesinde edebiyat öğretmenliği (1972-74) yaptı. 1974 yılında İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkiyat Enstitüsünde okutman, 1978 yılında da aynı fakültenin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalında asistan oldu. 1981 yılında “Menemenlizâde Mehmed Tahir” konulu araştırması ile doktor unvanını aldı. 1985’te yardımcı doçent, 1990 yılında doçent, 1996’ da profesör oldu.

1986’da Köln’de Türkçe dersi veren öğretmenlere Türkçenin öğretimi metodolojisi seminerleri verdi. 1997 / 1998 eğitim-öğretim yılında KKTC Doğu Akdeniz Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde misafir öğretim üyesi olarak görev yaptı.

Kurulduğu tarihten itibaren Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu Bilim ve Yürütme Kurulu üyesidir. 1986-99 yılları arasında aynı kurumda yürütme kurulu üyesi olarak görev yaptı. 1989-92 yılları arasında Türkiyat Araştırma Merkezi müdür yardımcılığı görevinde bulundu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü başkanlığı görevini yürüttü. 2003 yılında Millî Eğitim Bakanlığı müsteşarı olarak atandı.

Makaleleri 1979 yılından itibaren Kubbealtı Akademi Mecmuası, Güney Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, Türk Dili, Türk Edebiyatı, Tarih ve Medeniyet, Edebiyat Gazetesi, Yönelişler, Boğaziçi,  Türk Kültürü Araştırmaları, İlmî Araştırmalar dergi ve gazeteleri ile Atatürk’e Armağan (1981), Şükrü Elçin’e Armağan (1983), Mehmet Kaplan’a Armağan (l984), Ölümünün 25. Yılında Yahya Kemal Beyatlı (1983), Doğumunun l00. Yılında Yahya Kemal Beyatlı  (l984), Yahya Kemal Beyatlı Semineri Bildirileri (1985), Yunus Emre Sempozyumu Bildirileri (1991), Namık Kemal Sempozyumu Bildirileri (1998) adlı ortak kitaplarda yayımlandı. Osmanlı Ansiklopedisi, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, İslâm Ansiklopedisi, Yeni Türk-İslâm Ansiklopedisi’ne (örnek fasikül) maddeler yazdı.

ESERLERİ:

ARAŞTIRMA-İNCELEME: Devrin Yazarlarının Kalemiyle Millî Mücadele ve Gazi Mustafa Kemal (2 cilt, komisyon, l98l), Atatürk Devri Fikir Hayatı (2 cilt, komisyon, l98l), Atatürk Devri Türk Edebiyatı (2 cilt, komisyon, l982), Türk Edebiyatı Ansiklopedisi (1985), Kırım Zafernâmesi - İnceleme - Metin (l988), İstanbul Ufku (l994), Edebiyat Üzerine İncelemeler (2000).

BİYOGRAFİ: Nabizâde Nazım (l987), Ruşen Eşref Ünaydın (l988), Menemenlizâde Mehmet Tahir (l988), Faruk Nafiz - Hayatı ve Eserleri (l993).

DERS KİTABI: Temel Türkçe Sözlük (c. I-II, A-L, komisyon, 1985), Türk Dili ve Kompozisyon Bilgileri, Yükseköğretim Öğrencileri İçin (komisyon, l990),  Edebiyat I-II-III-IV (Liseler İçin, Prof. Dr. Kemâl Yavuz, Doç. Dr. Kâzım Yetiş ile, l992), Türk Dili-Kompozisyon  (komisyon, l993), Üniversiteler İçin Türk Dili ve Kompozisyon Dersleri (1996), İmla Kılavuzu (Komisyon, 2000).

DERLEME: Ruşen Eşref Ünay-dın’dan Seçmeler (1982), Cenab Şahabeddin’in Bütün Şiirleri (komisyon, l984), Atatürk Şiirleri Antolojisi (Prof. Dr. Mehmet Kaplan ile birlikte, l986), Türk Kahramanlık Şiirleri Antolojisi (l987), İmlâ Kılavuzu (komisyon, 1996), Güzel Yazılar-Oğuzdan Bugüne (komisyon, 1996), Güzel Yazılar-Hikâyeler (2 cilt, komisyon, 1996), Güzel Yazılar-Kısa Oyunlar (komisyon, 1996), Güzel Yazılar-Şiirler (komisyon, 1997), Güzel Yazılar-Mektuplar (komisyon, 1997), Güzel Yazılar-Gezi-Hatıra (komisyon, 1997), Güzel Yazılar-Röportajlar (komisyon, 1997).

YAYINA HAZIRLAMA (Ahmet Midhat Efendi’den): Cinli Han (2000), Felâtun Bey ile Rakım Efendi (2000), Müşahedat (2000).

YAYINA HAZIRLAMA (Ruşen Eşref Ünaydın’dan, Dr. Nuri Sağlam ile): Diyorlar ki (2001), Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülâkat-I (2001), Anafartalar Kumandanı Mustafa Kemal İle Mülâkat-II (2001), Atatürk’ün Hastalığı-Prof. Dr. Nihad Reşad Belger’le Mülâkat (2001), Çanakkale’de Savaşanlar Dediler ki (2001), Geçmiş Günler (2001), Ayrılıklar (2001), Boğaziçi Yakından (2001),  Boğaziçi Uzaktan (2001), Tevfik Fikret-Hayatına Dair Hatıralar (2001), Reşat Nuri İçin-Elâ Güntekin’e Hatıralar (2001), İki Saltanat Arasında (2001), Galatasaray ve Futbol-Hatıralar (2001), Atatürk’ü Özleyiş-Hatıralar (2001), Atatürk Devri Hatıraları (2001), Türk Dili Tetkik Cemiyeti Kurulduğundan İlk Kurultaya Kadar -Hatıralar (2001), Atatürk-Tarih ve Dil Kurumları-Hatıralar (2001), Atatürk ve Millî Tesanüt (2001), İstiklâl Yolunda (2001), Acıklı Günler (2001), Hikâyeler (2001), Damla Damla (2001), Çocuk Şiirleri (2001), Çocuk Hikâyeleri (Andersen)’in Masalları (Fransızca’dan çev. Ruşen Eşref, 2001), Beyaz Geceler (çev. Ruşen Eşref, 2001), Diğer Hikâyeler (2001),  Âdem Oğlu Bir Peygamberin Tarihi (çev. Ruşen Eşref (2001),  Düello (çev.. Ruşen Eşref, 2001), Napoleon (2001), Çoban Şiirleri-Bükolikler (2001), Fransa’da Ârî Dillere Tekaddüm Etmiş Olan Lehçenin Turanî Menşei (2001), Yazılar-I (2001), Yazılar-II  (2001).