Toplumbilimci (D. 1881, İstanbul - Ö.1963,
Cağaloğlu / İstanbul). Mülkiye Mektebi (Siyasal Bilgiler Okulu) yüksek bölümünü
bitirerek çeşitli okullarda öğretmenlik, Çamlıca Lisesinde müdürlük yaptı. 1924
yılında Maarif Bakanlığının bilim kuruluna çağrıldı. 1930’da Muallimler Birliği
yönetim kurulunda görev aldı. 1933-38 arasında Mülkiye dergisinde,
1940-42 arasında Edebiyat Fakültesi öğretim görevliliğinde bulundu.
Rahatsızlığı yüzünden çalışmalarını yarıda bıraktı. Yirmi yıl tam bir yalnızlık
içinde yaşadığı için kendisinden beklenen sayıda eser veremedi.
Mütareke’de (1918) İstanbul Galata’da
kiraladığı bir dairede Mesleki İçtimaî adlı bir dernek kurarak Mesleki
İçtimaî dergisini çıkarmaya başladı. Bu dernek yükseköğretim mensupları ve
öğrenciler arasında itibar buldu. Türkiye’nin sosyal monografisini yapabilmek
için gereken soru cetvellerini Anadolu’ya gönderdi. Ancak bu araştırma İzmir’in
Yunanlılar tarafından işgali nedeniyle yapılamadı. Sonraki yıllarda Çamlıca’nın
arkasındaki bir köyde uyguladığı monografi çalışmasını Mülkiye
dergisinde yayımladı. Aynı dergide eğitim sorunlarına ilişkin bir makale dizisi
kaleme aldı. Edebiyat Fakültesinde öğrencilere “Science Sociale”ın ilkelerini
anlattı. Bir monografik incelemenin nasıl yapılacağını göstermek için 1931’de Memleketi
Tanıma Yolu adlı eserini yayımladı. Memleket Meselesi İlim Cephesinde adlı
broşüründe ise eserlerinden alınmış sosyolojiye dair önemli parçalara yer
verdi.
Mehmet Ali Şevki’nin en dikkate değer yazıları
Mesleki İçtimaî dergisindeki makaleleridir. Derginin ilk sayısında yer
alan Osmanlı Tarihinin İçtima ile İzahı başlıklı makalesi, Hilmi Ziya
Ülken tarafından 20. yüzyılda ülkemizde ortaya konan en önemli sosyolojik
analiz olarak gösterildi. Yine Ülken, onu “Prens Sabahattin’in izinden giden
ve onun siyasal engeller yüzünden devam edemediği çığırını Mütareke’den 1940’a
kadar savunan önemli bir sosyolog” olarak tanımlamıştır.
ESERLERİ:
Memleketi Tanıma Yolu (1931), Memleket Meselesi İlim Cephesinde (derleme,
1932).
KAYNAK: Hilmi Ziya Ülken / Çağdaş Düşünce
Tarihi (1966), İhsan
Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2. bas., 2009).