Hukukçu, akademisyen, dekan, siyasetbilimci, siyasetçi,
milletvekili (D. 1878, Üsküdar / İstanbul - Ö. 20 Ocak 1920, İstanbul). Üsküdar
Rüştiyesinden (ortaokul) sonra Mülkiye İdadîsinde lise öğrenimi gördü. 1900’de
Mülkiye mektebi yüksek kısmını (Siyasal Bilgiler Okulu) bitirdi. Reji
(Tekel) İdaresi, Ziraat Bankası ve Düyun-ı Umûmiye İdaresi (Osmanlı Devletinin
borçlarını tahsil eden idare)’nde çalıştı. Devletler Genel Hukuku konularında
araştırmalar yaptı. İstanbul Darülfünunun
(üniversite) Hukuk Şubesinde devletler genel hukuk dersi okuttu. Aralık
1910’da Darülfünun Hukuk Fakültesinin dekanı oldu. Darülfünun temsilcisi olarak katıldığı birinci Saltanat şûrası’nda
(26 Mayıs 1919) tam bağımsızlık ilkelerini savundu. Aralık
1910 seçimlerinde İstanbul milletvekili olarak Meclis-i Mebusan’a girdi.
Mütareke yıllarında mandacılara karşı bağımsızlık görüşünü savundu. Bu
düşünceleri daha sonra Lozan Antlaşmasına esas teşkil etti.
Ahmet Selâhattin, İstanbul’da Türk Millî Cemiyeti adlı bir örgüt
kurdu. Dönemin önemli aydınlarından Halide Edip, Besim Ömer Akalın, Es’ad Paşa
gibi kişiler bu cemiyetin çatısı altında toplandı. 15 Mayıs 1919’da
Yunanlıların İzmir’i işgal etmesi üzerine düzenlenen Sultanahmet Mitingi’nde
Darülfünunu temsil etti. Yakalandığı bir hastalıktan kurtulamayarak öldü.
Vahîdeddin’in özel iradesiyle Fatih türbesinin avlusunda toprağa verildi.
ESERLERİ:
HUKUK-SİYASET BİLİMİ: Berlin Kongresinin Diplomasi Tarihine Bir
Nazar (1911), Mülâhhas Hukuk-ı Umûmiyye-i Beyne’d-Düvel (1914), Makedonya
Meselesi ve Balkan Harb-i Âhiri (1915), Hukuk-ı Beyne’d-Düvelin
Mukaddemât-ı Nazariye ve Safahât-ı Tekâmüliyesi (1921), Hukûk-ı Âmme
(1920), Hukuk-ı Düvel Dersleri (1921), Hukuk-ı Umûmiyye-i Düvel
(1921), Hukukî ve Siyasî Tetebbular (1923).
ÇEVİRİ: Hukuk-ı Umûmiyye-i Düvel (P. Fauchille-H.
Bongils’den, bir Medhal ve Vesaik cildiyle birlikte 7 cilt, 1909-1913), Tetebbuât-ı
Siyasiye (1911), Avrupa’nın Diplomasi Tarihi (1911), Medeniyet Yalanları
(Max Nordau’dan, 1912).
KAYNAK: Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve
Mülkiyeliler (c. III, 1968), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve
Ansiklopedisi (1. cilt, 1968).