Tıp profesörü, yönetici, bürokrat,
YÖK başkanlarından (D. 3 Nisan 1915, Erbil / Irak – Ö. 25 Şubat 2010, Ankara). Üniversite
camiasında “Son Osmanlı” ve “Hocabey” lakapları ile de tanımlandı. Erbil’in
Kale Mahallesi'nde ikamet eden, biri kız diğerleri 6 olmak üzere 7 çocuklu bir Osmanlı
ailesinin ilk çocuğudur. Osmanlı Devleti'nde, bugünkü Irak'ın V. Murad
zamanında yaşamış olan Doğramacızade Kara Mehmed'in soyundan gelen
Doğramacızade Ali Paşa'nın en büyük oğludur. İlkokula başladığı yıl, Musul ve
Kerkük'le birlikte Erbil de Osmanlı devletinden koparılarak İngiliz
desteğindeki Irak hükümetine bırakılmıştı. Bu yüzden Türkçe başladığı
öğrenimini, Arapça sürdürmek zorunda kaldı. Erbil, Doğramacı’nın şiir ve müzik
kültürü üzerinde de etkili oldu. Ortaokul ve liseyi Beyrut'taki Amerikan
Koleji'nde okuyan genç Doğramacı, Beyrut yıllarında, İngilizce ve Almanca
öğrenmekle kalmayarak, Batı ve Batı kültürüyle de yakından ilgilendi. Yüksek
öğrenim içinse, İstanbul Tıp Fakültesi'nde okudu. Ancak, yıllar sonra pek çok
öğrencinin kâbusu haline getireceği 'denklik' sorunu çıktı karşısına.
Bağdat'taki üç yıllık tıp eğitimi yok sayılınca yeniden imtihana girmek zorunda
kaldı. Çocuk doktorluğu alanındaki ihtisasını ise Ankara Numune Hastanesi'nde
Prof. Dr. Albert Eckstein'in yanında yaptı, daha sonra da ABD yollarına düştü.
Ancak, ABD'ye gitmeden önce
Erbil'e uğradı. Burada Yıldırım Orduları Komutanı Mahmut Şevket Paşa'nın yeğeni
Ayser Hanım'ı görüp beğendi. 16 Nisan 1942 tarihinde Bağdat'ta evlendiler. Bir yıl
sonra Bağdat'ta, ilk çocukları Şermin doğdu. Onu da alıp Amerika'ya gittiler.
ABD'de Harvard ve Washington Üniversiteleri'nde iki yıl görev yaptı.
Biri Boston'da, biri Ankara'da
doğan iki çocuk sahibi daha olan Prof. Doğramacı, sonra ülkeye dönerek
çalışmalarına Türkiye üniversitelerinde devam etti Ankara Üniversitesi Tıp
Fakültesinde Profesör oldu. Ankara Üniversitesi ile Hacettepe Üniversitesine rektör
seçildi. Paris Üniversitesinde ders verdi. 1981 yılında YÖK kuruluşuna öncülük
etti ve 10 Aralık 1981 - 10 Temmuz 1992 tarihleri arasında YÖK Başkanlığı'nda
bulundu. Bilkent Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanlığını üstlendi. İhsan
Doğramacı Barış Vakfı ile Erbil Vakfı’nın kurucuları arasında yer aldı. Bilkent
Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı iken 25 Şubat 2010 günü Ankara’da öldü.
Vefatından bir hafta önce Bilkent Üniversitesinin adına, üniversite senatosunun
kararıyla “Prof. Dr. İhsan Doğramacı” adı eklenmiştir. Ayser Süleyman ile evli
(1942); üç çocuk, altı torun, yedi torun çocuğu sahibiydi.
KAYNAK:
Muvaffak Akman / Yaşantımda Hacettepe ve Sonrası: Bir Emekli Rektörün Anıları
(1995, 1997), Celal Ertuğ / Türkiye'de ve Dünyada İhsan Doğramacı Olayı (1996,
Azeri Türkçesine de çevrildi), Erdoğan Okyay / İhsan Doğramacı ve Çağdaş
Üniversite (2006, 2007), Şinasi Özsoylu / İhsan Doğramacı ile 40 Yıl (1995),
Sir Horace Phillips / İhsan Doğramacı: A Remarkable Turk. (ABD, 1997, 1998,
Fransızca, Almanca ve Rusçaya da çevrildi), Tomris Türmen - Jane G. Schaller
/Children in His Heart, Youth on His Mind: Tributes to İhsan Doğramacı in
Honour of His Sixty-Five Years of Service to Child Health and Education (ABD,
2003), Murat Yurdakök - Gülsev Kale / Hocabey ile Anılar (Ankara, ?), YÖK’ün
Babası (Tempo dergisi, 12 Nisan 2007), Bilkent'e Prof. Dr. Doğramacı'nın adı
verilecek (turkiyeegitim.org, 28.02.2010), Türkiye Yazarlar Birliği / Türkiye
Kültür Sanat Yıllığı (2011), İhsan Doğramacı – Özgeçmiş (bilkent.edu.tr,
16.01.2016).