Doğan Özgüden

Gazeteci, araştırmacı yazar, insan hakları savunucusu. Bir demiryolu emekçisinin oğlu olarak 1936'da Ankara'nın Kalecik ilçesinde doğdu. İlk ve orta öğrenimini Türkiye'nin çeşitli köy ve şehirlerinde yaptı. Yüksek iktisat öğrenimi (YETO) yaparken 1952 yılında gazeteciliğe Ege Güneşi gazetesinde başladı.

Öncü ve Milliyet gazetelerinde temsilcilik, Sabah Postası ve Gece Postası gazetelerinde yazı işleri müdürlüğü görevlerinde bulunduktan sonra, döneminin en büyük sol günlük gazetesi olan Akşam'ın genel yayın müdürlüğünü üstlendi (1964-66).

Sol harekete genç yaşta katılan Özgüden, 1962'den sonra Türkiye İşçi Partisi (TIP) saflarında siyasi çalışmalara katıldı ve 1964 yılında bu partinin Merkez Yürütme Kurulu'na seçildi. Ayrıca Gazeteciler Sendikası, Gazeteciler Cemiyeti, Basın Şeref Divanı ve Basın İlan Kurumu yönetim kurullarında görev yaptı.

Doğan Özgüden ve eşi gazeteci İnci Tuğsavul Özgüden, 1967´den sonra haftalık sosyalist dergi Ant´i ve Ant Yayınları´nı kurdular ve 12 Mart 1971 sıkıyönetimi tarafından kapatılıncaya kadar yönettiler. Yazdıkları yazılardan dolayı haklarında 50´den fazla dava açıldı. 300 yılı aşkın hapis cezası talebiyle haklarında çok sayıda dava açıldığından, 1971 askeri darbesinden sonra Türkiye´den ayrıldılar.

Avrupa´da diğer muhalif sürgünlerle birlikte Demokratik Direniş Hareketi´ni kurarak cunta rejimine karşı kampanya yürüttüler.

1974´ten beri Brüksel´de şu kurumları yönetiyorlar:

Çeşitli dillerde Türkiye üzerine yayın yapan İnfo-Türk Ajansı (www.info-turk.be)

Çok Uluslu Göçmen Eğitim Merkezi Güneş Atölyeleri (www.ateliersdusoleil.be)

12 Eylül 1980 darbesinden sonra Özgüden ve Tuğsavul, askeri cuntaya karşı hariçte mücadele yürütmek üzere Avrupa´da kurulan Demokrasi İçin Birlik (DİB)´in genel başkanlığı ve yayın yönetmenliği görevlerini üstlendiler.

Cunta´ya karşı yürüttükleri muhalefetten dolayı, 200´e yakın rejim karşıtıyla birlikte 1982 yılında Türk vatandaşlığından çıkartıldılar. Bu karar on yıl sonra iptal edildiyse de, Dışişleri Bakanlığı kendilerine, Türkiye´ye döndükleri takdirde daha önce Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi´ne bildirilen ağır suçlamalardan dolayı tutuklanmayacakları ve yargılanmayacakları konusunda herhangi bir yazılı güvence vermeyi reddetti. Aksine, 1971 darbesinden otuz yıl sonra, cuntacı generalleri eleştiren bir yazısından dolayı Doğan Özgüden hakkında yeni bir dava açıldı ve mahkeme, kendisinin Türkiye´ye girer girmez tutuklanması için sinir kapılarına bildirimde bulundu. Daha sonra TC Ceza Kanunu 301. maddesine göre sürdürülen dâva, Özgüden´in Türkiye´ye girişinde tutuklanarak mahkemeye sevk edilmesine kadar askıya alındı.

Özgüden, halen Belçika Gazeteciler Cemiyeti, Belçika İnsan Hakları Derneği, Brüksel Kültürler Arası Etkinlikler Merkezi (CBAI) ile Irkçılık ve Yabancı Düşmanlığıyla Mücadele Hareketi (MRAX) üyesidir.

 

Ödülleri:

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti (TGC) Yönetim Kurulu, 4 Kasım 2007 tarihindeki toplantısında, "Türk Basını´na 50 Yılı Aşkın Süreyle Vermiş Olduğu Seçkin Hizmetler" nedeniyle Doğan Özgüden´e, Burhan Felek Basın Hizmet Ödülleri kapsamında bir teşekkür belgesi sunulmasına oy birliğiyle karar verdi. Karar, hakkındaki davalardan dolayı Türkiye´ye dönemeyen Doğan Özgüden´e, TGC Genel Başkanı Orhan Erinç ve Genel Sekreteri Celal Toprak´ın imzalarını taşıyan bir mektupla iletildi.

İnfo-Türk Genel Yayın Yönetmeni Doğan Özgüden, iki yıl önce de, eşi gazeteci İnci Tuğsavul-Özgüden´le birlikte, İnsan Hakları Derneği (İHD) İstanbul Şubesi tarafından 2006 Ayşe Zarakolu Düşünce Özgürlüğü Ödülü´ne layık görülmüştür.

 

ESERLERİ (İnci Tuğsavul-Özgüden'le birlikte):

Türkiye´de Yayımlanmış Kitapları:

 

Faşizm (1965),

Kapitalizm (1966).

 

Avrupa´da da İngilizce, Fransızca ve Hollandaca Olarak Yayımlanmış Başlıca Kitapları:

 

Türkiye Dosyası (1972),

İşkencede Türkiye (1973),

Türkiye, Faşizm ve Direniş (1973 - Hollandaca, 2006 - Fransızca),

Uluslararası Sendika Hareketi (1979),

Türkiyeli Göçmen İsçiler (1983),

Türkiye´de Militarist "Demokrasi" Üzerine Kara Kitap (1986),

Türkiye´de İslam Köktendinciliği (1987),

Türkiye´de Aşırı Sağ Hareket (1988).

"Vatansız" Gazeteci - I. Cilt - Sürgün öncesi (2010),

"Vatansız" Gazeteci - II. Cilt - Sürgün Yılları (2011).

 

KAYNAKÇA: Doğan Özgüden’i Tanır Mısınız (odatv.com, 13.02.2011), Doğan Özgüden - İnci Tuğsavul (info-turk.be, erişim, 09.08.2016), Nazım Alpman / Babıali’den Doğan Özgüden Geçti (nazimalpman.com, 09.08.2016).