Ahmet Tevfik İleri
Mühendis, siyaset ve devlet adamı, milletvekili, bakan (D. 1911, Pazar / Rize – 31 Aralık 1961, Ankara). Tam adı Ahmet Tevfik İleri. Baba adı Celal, anne adı Hanife. Gelenbevi Ortaokulunu bitirdikten sonra 1927'de Mühendis Okulu’na (İstanbul Teknik Üniversitesi) girdi. Öğrencilik yıllarında Talebe Cemiyeti ve Milli Türk Talebe Birliği Başkanlığı yaptı. Bu görevleri sırasında öğrencilerin milliyetçilik hareketine önderlik (1930-33) etti.
Mühendis Okulu’nu bitirdikten sonra Karayolları Erzurum Bölge Müdürlüğünde kontrol mühendisi olarak meslek hayatına başladı. Erzurum Nâfıa Mühendisi, Erzurum Şoseler 4. Sınıf Mühendisi, Çanakkale Şose ve Köprüler Mühendisi, Çanakkale Nâfıa Müdürlüğü Yüksek Mühendisi, Samsun Nâfıa Şose ve Köprüler Yüksek Mühendisi, Samsun ve Çevresi Yolları Bölge Müdürü, 2. Genel Müfettişlik Bayındırlık Müşaviri, Samsun Yollar 7. Bölge Müdürü olarak görev yaptı.
1950 seçimlerinden itibaren Demokrat Parti (DP) listesinden IX., X. ve XI. Dönem Samsun Milletvekili seçildi. Ulaştırma (1950) ve Milli Eğitim (1950) bakanlığına getirildi. 1957'de yeniden Millî Eğitim Bakanı oldu. 1957-58 yıllarında Devlet Bakanlığı, Başbakan Yardımcılığı ve Bayındırlık Bakanlığı yaptı.
Köy Enstitüleri onun ilk Milli Eğitim Bakanlığı döneminde kapatıldı. Tevfik İleri, 27 Mayıs 1960 İhtilalinde tutuklanarak, Yassıada'da kurulan Yüksek Adalet Divanı’nda yargılandı ve idam cezasına mahkûm edildi. Cezası hükümetçe ömür boyu hapse çevrildi. 31 Aralık 1961 günü Ankara'da tedavi edildiği hastanede öldü. Evli ve 4 çocuk babasıydı.
Hakkında Abdurrahman Bozkurt’un yazdığı “Tevfik İleri Cumhuriyet'in İkinci Eğitim Mimarı” adlı kitap 2012’de yayımlandı
KAYNAKÇA: Türkiye Ansiklopedisi 2 (1974), Milliyet Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (11. cilt, 1986), TBMM Albümü 2. Cilt 1950-1980 (2010), Abdurrahman Bozkurt / Tevfik İleri Cumhuriyet'in İkinci Eğitim Mimarı (2012).
