Namık İsmail

Ressam, Düşünür, Siyasetçi, Yazar

Doğum
Ölüm
30 Ağustos, 1935
Eğitim
Galatasaray Lisesi

Sanatçı, ressam, yazar, fikir ve siyaset adamı (D. 1890, Samsun - Ö. 30 Ağustos 1935, Kadıköy / İstanbul). Kafkasya’nın Vubıh (Soçi) yöresinden sürgün edilen Zeşo (Zecsu) adlı bir Çerkez ailesinden olup Tophane Vezne Kalemi Müdürü İsmail Bey’in oğludur. İlköğrenimini İstanbul’da Sainte Pulcherie Fransız Mek­tebi, ortaöğrenimini Saint Benoit Mektebi ve Galatasaray Lisesi’nde yaptı. Resim yeteneği de bu yıllarda ortaya çıkan Namık İsmail, ilk yağlıboya tablosunu zamanın ünlü mutasarrıflarından (kaymakam) Dugumko Berzeg Bekir Paşa için yapmış ve karşılığında da kendisine bir tay armağan edilmişti. 1911-14 yılları arasında Paris’te Julian Akademisi’nde ve Fernand Cormon’un atölyesinde resim çalışmaları yaparak sanatını geliştirdi. Birinci Dünya Savaşı (1914-18) çıkınca İstanbul’a döndü ve savaşa Kafkas Cephesi’nde yedek subay olarak katıldı. Cephede tifüs hastalığına yakalanınca (1917) İstanbul’a dönmek zorunda kaldı.

Harbiye Nezareti (şimdiki Milli Savunma Bakanlığı) tarafından kurulan atölyede, başka ressamlarla birlikte savaş resimleri yaptı. Bunların sergilenmesi için gittiği Berlin’de iken ateşkes imzalanması üzerine geri dönmeyerek bir süre Lovis Corinth ve Max Liebermann’ın atölyelerinde çalıştı. Burada Spartakistler’in başını çektiği sosyalist akımın etkisinde kalarak Türkiyeli bir kısım gençlerle birlikte “Kurtuluş” (Berlin, 1919) dergisini çıkarmaya başladı. 1919 yılında İstanbul’a döndükten sonra da bu derginin yayınını sürdürdü. Dergide sanat üzerine yazılar yazdı ve desenler yayımladı. Aynı yıl İstanbul’da arkadaşlarıyla birlikte Türkiye İşçi ve Çiftçi Sosyalist Fırkası’nı kurdu ve bir süre partinin genel başkanlığını üstlendi. Bu arada atandığı Gazi Osman Paşa Okulu’nda resim öğretmenliği yaparken bir yandan da Beşiktaş’taki Çerkes Okulu’nda ücretsiz olarak resim ve Fransızca dersleri vermeyi sürdürdü.

Namık İsmail, 1920 yılında evlenerek gittiği İtalya’da kısa bir süre kaldı. Türkiye’ye döndükten sonra, İstanbul’da yayımlanan “İleri” gazetesinde ressam ve yazı işleri müdürü olarak çalıştı. 1922 yılında yeniden gittiği Paris’te katıldığı bir yarışmayı kazanarak Pierre Loti’nin “Les Desenchantee” (Mutsuz Kadınlar) adlı romanını resimledi. Yurda dönüşünde, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, önce resim eğitimini denetlemekle görevli müfettiş (1926), sonra da Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi. Bugünkü Mimar Sinan Üniversitesi) Müdürlüğüne getirildi (1927) ve bu görevini ölümüne kadar sürdürdü.

Türk resim sanatının ünlü ve ilginç temsilcilerinden biri olan Namık İsmail, aynı zamanda tanınmış bir Kafkas yurtseveriydi. Kuzey Kafkas Cemiyeti, Türkiye’de Kuzey Kafkasya Siyasî Göçmenleri Komitesi, Kafkasya İstiklâl Komitesi gibi Çerkez göçmen kuruluşlarında aktif olarak görevler almış, İstanbul ve Berlin’de bu kuruluşlar adına çeşitli çalışmalar yapmıştı. Bunun dışında sosyalist düşüncelere yakınlık duyan bir fikir adamı, gazeteci ve yazardır.

Namık İsmail, genellikle empresyonist (izlenimci) üslupta eserler ortaya koydu. Ünlü çiçek tablolarında olduğu gibi, özellikle natürmort (ölü doğa) çalışmalarında başarılı oldu. Eserleri Ankara ve İstanbul resim sergilerinde her zaman takdir görmüştü. Birinci Dünya Savaşı (1914-18) yıllarında hükümet tarafından ressamlarımıza yaptırılarak Berlin ve Viyana’da sergilenmiş olan tablolar arasında Namık İsmail’in dördü yağlı boya, biri pastel olmak üzere beş tablosu vardı. Savaşa ait hareketleri ve manzaraları gösteren bu tablolar şimdi Resim ve Heykel Müzesi’ndedir. Bu müzede, Namık İsmail’in Galatasaraylılar Yurdu’nun 1917 yılında açtığı sergiden alınmış “Tefekkür” adlı bir tablosu daha vardır.

Namık İsmail, gençliğinden itibaren edebiyatla da yakından ilgilenerek Dergâh, Yeni Mecmua, Kurtuluş, İleri, Akşam gibi dergi ve gazetelerde güzel sanatlarla ilgili ve popüler konularda çok sayıda yazı ve öykü yayımladı, desenler çizdi.

Ülkemizdeki sanat hareketlerini özendirme ve sanatçıları koruma amacıyla yapılacak devlet binalarına, resim ve heykel gibi plastik sanat ürünlerinin konulmasını sağlayacak ilk yasa teklifi de onun çalışmalarıyla sağlandı. Bu konuda dönemin hükümetine sunduğu raporlardan birisi olan “Güzel Sanatların Memleketimizde İnkişafına Dair Proje ve Kanun Layihaları Esbab-ı Mucibe Raporu”, 1933 yılında Arkitekt Dergisi’nde (sayı: 7-11) yayımlandı. Mikel Anj adlı eseri 1931 yılında Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları’nın “Büyük Adamlar” dizisinde yayımlandı.

Müdürlüğü sırasında, Güzel Sanatlar Akademisi (Mimar Sinan Üniversitesi)’nin İstanbul / Fındıklı’daki binasının yeniden düzenlenerek açılmasını sağlamıştı. Değerli bir sanatkâr ol­duğu gibi, titiz bir öğretmen, düzenliliği seven, otoritesi olan bir yöneticiydi. Namık İsmail, resim sanatının gele­neksel kalıplarından çıkacağını, “fonksi­yonel” bir niteliğe ulaşacağını düşünür, gençlerin bu yolda eğitilmesini öngörür­dü. Güzel Sanatlar Akademisi Süsleme Sanatları Bölümü’nü aç­ması, bugün Türkiye’de önemi anlaşılmış olan, uygulamalı sanatların ilk adımı olmuştur. Resim sanatı, gitgide “şövale resmi” ni­teliğinden çıkarak günlük yaşamanın her bölümüne yayılacak, süslemeci, bezeme­ci bir karaktere ulaşılacak, süslemeci üslûp­ta resimler yapma yetkinliği elde ede­cekti. Ankara’da, Ziraat Bankası Genel Müdürlüğü’nün girişindeki büyük panosu bunu yeterince kanıtlamaktadır.

Bu atlet yapılı güzel adam, 45 yaşındayken 30 Ağustos 1935 tarihinde vapurla Kadıköyü’nden karşıya geçerken bir kalp yetmezliğinden vapurda öldü. Beşiktaş’taki aile mezarlığına toprağa verildi… Namık İsmail ile ilgili olarak Av. Sefer E. Berzeg, Özdemir Özbay, Zeynep Rona, Elif Naci, Tarık Zafer Tunaya ve İ. Safa Günay tarafından hazırlanmış biyografik eserleri vardır.

KAYNAKÇA: Elif Naci / 10 Yılda Resim 1923-1933 (1933), İbrahim Alaeddin Gövsa / Türk Meşhurlar (1946), Türkiye Ansiklopedisi (c.3, 1974), Nüzhet İslimyeli / Türk Plastik Sanatçıları Ansiklopedisi (1971) - Asker Ressamlar ve Ekoller  (1965), Peyami Safa / Yazarlar Sanatçılar Meşhurlar (1976), Feroz Ahmad / İttihatçılıktan Kemalizme (1985), Tarık Zafer Tunaya / Türkiye’de Siyasî Partiler (1952, yeni bas., 3 cilt, 1986), Sefer E. Berzeg / Kafkasya ve Çerkesler Bibliyografyası (1996), Ali Kayıkçı / Mahalleden Bölgeye (c. 1, 2000), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006, gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

Namık İsmail, kendi portresi

Namık İsmail, tablo

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör