Yıldız Kenter

Oyuncu / Yönetmen, tiyatro ve sinema oyuncusu, seslendirme sanatçısı,anı yazarı (D. 11 Ekim 1928, İstanbul – Ö. 17 Kasım 2019, İstanbul). Asıl adı Ayşe Yıldız’dır. Tiyatro oyuncusu Müşfik Kenter kardeşi, yine tiyatro sanatçısı Şükran Güngör eşidir. Bol kitap okunan ve müzik dinlenen varlıklı bir aile ortamında büyüdü. 1920 yılında Türkiye’ye gelip yerleşen annesi İngiliz Olga Cynthia, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığını aldıktan sonra adını Nadide Kenter olarak değiştirmişti. Babası Türk diplomat Ahmet Naci Kenter’dir. Anne tarafından dedesinin İngiltere’de Shakespeare’in oyunlarını sahneleyen bir tiyatro grubu varmış. Yıldız Kenter, on bir yaşında tiyatrocu olmaya karar verince, annesinden gizli olarak ve babasının yardımıyla konservatuara girdi. Hocalarının arasında o dönemin en ünlü şair, yazar ve tiyatrocularından Carl Ebert, Nurettin Sevin, Mahir Canova, Cahit Külebi, Sabahattin Ali vardı. Ankara Devlet Konservatuarı Yüksek Bölümünü sınıf atlayarak bitirdi.

Yıldız Kenter, on bir yıl Ankara Devlet Tiyatrosunda çalıştı. “Rockefeller” bursu kazanarak, American Theatre Winng, Neighbourhood Play House ve Actor’s Studio’da oyunculuk ve oyunculuk öğretiminde yeni teknikler üzerine çalışmalar yaptı. Daha sonra Ankara Devlet Konservatuarı’na hoca olarak atandı. Devlet Tiyatrosu’ndan ayrılarak  Muhsin Ertuğrul ile bir yıl kadar çalıştı (1959). Kardeşi Müşfik Kenter ve eşi Şükran Güngör ile birlikte İstanbul’da “Kent Oyuncuları Topluluğu”nu kurdu. Amerika Birleşik Devletleri ile İngiltere’de “değişen eğitim metotları” ve “oyunculuk metotları” üzerine sürekli olarak çalışmalar yaptı. Kenter Tiyatrosu’nun kendi binasını açarak (1968) burada yönetmen ve oyuncu olarak birçok oyun sahneledi. Sovyetler Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Almanya, Hollanda, Danimarka, Kanada, Yugoslavya ve Kıbrıs gibi ülkelerde, İngilizce ve Türkçe oyunlar sergiledi. Yüzün üzerinde oyunda rol alan sanatçı, bir o kadar da oyun yöneterek, bu alandaki başarısını gözler önüne serdi. Hem oyuncu, hem yönetmen olarak büyük başarılara imza attı; unutulmaz yorumlar sergiledi.

Prof. Yıldız Kenter, ayrıca, 1956 yılından itibaren Ankara Devlet Konservatuarı, İstanbul Belediye Konservatuarı ve İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nde, Bölüm Başkanlığı ve hocalık yaptı. Sanatçı, ayrıca Koç Üniversitesi’nde tiyatro dersleri verdi.

Yıldız Kenter’in “Hep Aşk Vardı” (2003) adlı bir anı kitabı vardır.  Hakkında 2015 yılında Dikmen Gürün’ün “Tiyatro Benim Hayatım - Yıldız Kenter'in Hayatı” adlı eseri yayımlanmıştır.

Tiyatro ve Sinema Çalışmaları:

Yıldız Kenter; yerli ve yabancı ünlü tiyatro yazarlarının çok sayıda oyununda sahneye çıktı.12. Gece, Finten, Yağmurcu, Çöl Faresi, Öfke, Salıncakta İki Kişi, Nalınlar, Ayak Takımı Arasında, Pembe Kadın, İnsan Denen Garip Hayvan, Üç Kız Kardeş, Çiçu, İçerdekiler, Oturma Odası, Günden Geceye, Seneye Bugün, Yürüyen Geceyi Dinle, Bodrumdaki Pencere, Bir Garip  Orhan Veli, Harold ve Maude, Babalar ve Oğullar, Cyrano, Arzu Tramvayı, Savunma, Uzaklar, Bir Çift Kanat, Van Gogh, Şafak Yıldızları, Sevgili Yelena, Sergeyevna, Maskeli Süvari, Kuvayı Milliye Destanı, Fehim Paşa Konağı,  Konken Partisi, Çok Uzak Fazla Yakın, Ramiz ile Jülide, Nutuk, Maria Callas,  Gece Mevsimi, Salıncakta İki Kişi, Ben Anadolu, Anna Karanina, Gece Mevsimi , Hep Aşk Vardı , Sırça Kümes, Martı ve Nükte gibi oyunlarda Türkiye seyircisi tarafından çok bir büyük beğeniyle izlendi.

Sinemada da; Vatan İçin (1951), Ağaçlar Ayakta Ölür (1964),  İsyancılar (1965), Pembe Kadın (1966),  Yaşlı Gözler (1967), Anneler ve Kızları ( 1971), Elmacı Kadın (1971), Fatma Bacı (1972), Ablam ( 1973), Kartal Yuvası (1974), Kızım Ayşe ( 1974), Bir Ana Bir Kız ( 1974), Zulüm (1983), Hanım (1988 ), Güle Güle (1999), Büyük Adam Küçük Aşk  (2001), Sen Ne Dilersen (2005), Beyaz Melek (2007) filmleriyle de sevildi. Televizyonda ise Uğurlugiller (1990),  Aşk ve Gurur (2002), Saklambaç (2005) dizilerinde geniş bir izleyici kitlesi tarafından izlendi.

Sinema Ödülleri:

Sinema oyuncusu olarak üç kez “Altın Portakal ” ödülüne layık görüldü. 1984’te Roma’daki İtalyan Kültür Birliğince “Adalaide Ristori ” ödülünü aldı. 1989 yılında, Korsika - Bastia Film Festivalinde “Hanım” filmindeki rolüyle “En İyi Kadın Oyuncu” seçildi. 1991 yılında, tiyatro sanatına hizmetlerinden ötürü Uluslararası Lions Kulübü’nün “The Melvin Jones ”yla ödüllendirildi. İki kez Ulvi Uraz “En İyi Kadın Oyuncu”, üç kez de aynı dalda Avni Dilligil ödülüne laik görüldü. 1994’te “Konken Partisi” oyunundaki Fonsla rolü ile “Olağanüstü Yorum” ödülünü aldı. Finlandiya Dünya Kadın Kuruluşu tarafından yüz yılın en başarılı yüz kadınından biri olarak onurlandırıldı. 1995’te Kültür Bakanlığı, tiyatro sanatına katkılarından dolayı “Onur Ödülü”ne layık gördü. Profesör Kenter’e aynı yıl tiyatro sanatına katkılarından dolayı “Mevlâna Kardeşlik ve Barış” ödülü verildi. 1996 yılında Magazin Gazetecileri Derneği tarafından “Ramiz ile Jülide” oyunundaki Jülide rolü için kendisine “En İyi Kadın Oyuncu” ödülü verildi. 19 Mayıs 1997’de Uluslararası İstanbul Festivali tarafından ömür boyu tiyatro sanatına katkısından dolayı verilen onur ödülü Yıldız Kenter’e Dame Diana Rigg tarafından verildi. 1998’de Ankara Sanat Kurumu tarafından “Yılın Kadın Sanatçısı” ödülü, 1998 Muhsin Ertuğrul yaşam boyu tiyatro sanatına katkılarından dolayı “Onur Ödülü”, 1998 Cumhurbaşkanlığı Büyük Kültür ve Sanat Ödülü, “Martı” adlı oyunda Madam Arcadina rolüyle 1999, Afife Tiyatro Ödülleri “En İyi Kadın Oyuncu” ödülüne layık görüldü. Ayrıca Afife Tiyatro Ödülleri “En İyi Kadın Oyuncu” (2000), Ankara Sanat Kurumu “En İyi Kadın Oyuncu” (2006), Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2. Medya Ödülleri “2012 Onur Ödülü”nün sahibidir.

Tiyatro Ödülleri:

Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri 2017 - "Onur Ödülü"

Kraliçe Lear / Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2010 - "En İyi Kadın Oyuncu"

Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) Ödülleri 2010 - "Yılın Onur Ödülü"

1962 yılında tiyatroya verdiği hizmetlerinden ötürü “Yılın Kadını ” seçildi.

Rol Aldığı Bazı Tiyatro Oyunları:

Kraliçe Lear / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 2010           

Anna Karenina / Oyuncu - 2006          

Gece Mevsimi / Lily - 2006    

Oscar ve Pembeli Meleği / Pembeli Melek / Yönetmen - 2004          

Hep Aşk Vardı / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2000  

Bir Tutkunun Yüzyılı / Kınar Hanım - 1992    

Sevgili Yelena Sergeyevna / Yelena Sergeyevna / Yönetmen - 1991 

Hamlet / Kraliçe Gertrude - 1968       

Öfke / Alison / Yönetmen - 1958         

Kadınlar Arasında / Oyuncu - 1947     

Şafak Yıldızları / Anna / Yönetmen

Rol Aldığı Sinema Filmleri:

Mevlana Aşkı Dansı (Seslendirme, 2008)

Beyaz Melek (Melek Hanım, 2007)

Sen Ne Dilersen (Dadı Mimi, 2005)

Büyük Adam Küçük Aşk (Müzeyyen Hanım, 2001)

Güle Güle (Zarife, 1999)

Tiyatro Belgeseli (1989)

Hanım (Olcay Hanım, 1988)

Zulüm (Orhan’ın Annesi Ayşe, 1983)

Kızım Ayşe (Huriye Bacı, 1974)

Kartal Yuvası (Makbule, 1974)

Bir Ana Bir Kız (Zeynep, 1974)

Ablam (1973)

Fatma Bacı (Fatma Bacı, 1972)

Elmacı Kadın (1971)

Anneler Ve Kızları (Fatma, 1971)

Yaşlı Gözler (Ümran, 1967)

Pembe Kadın (Pembe, 1966)

İsyancılar (1965)

Ağaçlar Ayakta Ölür (Büyükanne, 1964)

Vatan İçin (Leyla, 1951)

Rol Aldığı Diziler:

Kısmetim Otel (Nebile Kısmetim, 2007)

Saklambaç (Bedia, 2005)

Eylül (Konuk Oyuncu, 2005)

Aşk ve Gurur (Süreyya Timur, 2002)

Dolap Beygiri (2000)

Yaz Evi (Selma, 1993)

Uğurlugiller (Nebahat Uğurlugil, 1988)

Rol Aldığı Tv Filmleri:

Balıketi (Bedia, 2006)

Rol Aldığı Belgesel Filmler:

İzzet Günay Belgeseli (Kendisi, Video 2008)

KAYNAKÇA: Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Niyazi Akı / Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış / 1923-1967 (1968), Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983), Atilla Dorsay / Türk ve Dünya Sineması Ansiklopedisi (Turhan Gürkan ile, 1983), Ömer Ayhan / Siyah Beyaz Bir Öykü (Türk Sinemasının 1960’lı yıllardan günümüze kadarki yılları, 2001), Yıldız Kenter / Hep Aşk Vardı (2003), Alim Şerif Onaran / 20. Yüzyılın Son Beş Yılında Türk Sineması (2005), Agah Özgüç / Türk Sinemasının Kadınları (2008), İhsan Işık / Ünlü Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, c. 5, 2013), Dikmen Gürün / Tiyatro Benim Hayatım - Yıldız Kenter'in Hayatı (2015), Yıldız Kenter (tiyatrolar.com.tr, 17.11.2019), Yıldız Kenter (sinematurk.com, 17.11.2019),  Yıldız Kenter (beyazperde.com, 17.11.2019),  Yıldız Kenter (diziler.com, 17.11.2019),  İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (12. Cilt, 2019), Yıldız Kenter hayatını kaybetti!  (sabah.com.tr, 17.11.2019).