Gazeteci-yazar, çevirmen (D. 1905, İstanbul -
Ö. 3 Temmuz 1972). Vefa Sultanisinde başladığı ortaöğrenimini Mercan Lisesinde
tamamladı (1920). Askerî Tıbbiyede öğrenci iken siyasal eylemlere karıştığı
gerekçesiyle Aydınlık dergisi sorumlularıyla birlikte tutuklanarak
okuldan çıkarıldı (1923). Moskova’da beş yıl ekonomi ve sosyoloji öğrenimi
gördü. 1929’da yurda döndüğünde yeniden bir süre tutuklandı. Yazar ve çevirmen
olarak Kurun, Son Posta, Tan, Haber, Cumhuriyet gibi gazetelerde, memur
olarak İstanbul Devlet Kitapları Döner Sermaye Müdürlüğünde çalıştı.
Yazı ve çevirileri, çalıştığı gazeteler
dışında Kalem, Tercüme, Yeni Edebiyat, Yeditepe’de yayımlandı. Gogol,
Gorki, Dostoyevski, Puşkin, Tolstoy, Çehov, İlya Ehrenburg, Cengiz Dağcı gibi Rus
yazarlarının yetmiş civarında eserini Türkçeye çevirdi. Ailesi ve Türkiye
Yazarlar Sendikasınca 1979’dan itibaren adına çeviri ödülü kondu.
ESERLERİ:
İNCELEME: İspanya’da Neler Oluyor? (1936),
Sovyetler’de Stebanof Hareketi
(1936), Stalin Diyor ki (1936), Aleksandr Puşkin ve Klâsik Rus
Edebiyatı: 1-Hayatı, 2-Edebi Şahsiyeti 3- ve Bir Yazısı: “Maça Kızı” (1937)
ÇEVİRİ: Maça Kızı (Vasıf Onat ile,
1937) - Dubrovski (1937), Biyelkin’in Hikâyeleri (1945) (A.
Puşkin’den), Babalar ve Çocuklar (Vasıf
Onar ile, 1937) - Duman (1961) (Turganyev’den), Rus Hikâyeleri (1938),
Aşk Rüyası (1939) - Benim Üniversitelerim (1941) - Körlerin
Türküsü (1943) - Soytarı (1944) - Ekmeğimi Kazanırken (1949)
(M. Gorki’den), Bolivar İki Kişiyi Çekemez (1939) - Saf Bir Taşralı (1944)
- Hikâyeler (1966) (O’Henry’den), 6 No Koğuş (1940) - Üç Kız
Kardeş (1944) - 75.000 (A. Çehov’dan, 1955), Çarın Çizmeleri (1941)
- At Hırsızı (1958) (Zoşçenko’dan), Bir Ressamın Hikâyesi ve Diğer
Hikâyeler (1943), Aşk, Aşk! Sen Herşeye Kadirsin (1944), Svayk
Karakolda (1966) (Y. Haşek’ten), Kaybolan Bacak (K. Çapek, 1953), Suç
ve Ceza (F. M. Dostoyevski’den, 1948-59), Cengiz Han (B. Y.
Vladimircov’dan, 1950), Drina Köprüsü (İ. Andriç’den, 1963), Bir
Sovyet Diplomatının Türkiye Hatıraları (S. İ. Aralov’dan, 1967), Anna
Karenina (L. N. Tolstoy’dan, 1968-69), Tahran 1943 (V. Berojkov’dan,
1970).
HAKKINDA: Mehmet Seyda / Edebiyat Dostları
(1970), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999),
Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (6. bas. 1999), TBE Ansiklopedisi
(2001).
