Tiyatro ve sinema sanatçısı. Oyuncu / Yönetmen / Çevirmen /
Uyarlayan / Yazar. 28 Mart 1938, İstanbul doğumlu. İlk ve ortaöğrenimini
Galatasaray Lisesi ve Robert Koleji’nde tamamladı. 1967’de İstanbul
Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nü bitirdi. Tiyatro çalışmalarına lise yıllarında
başlayan Erkal, 1957’de amatör olarak Genç Oyuncular topluluğunun kurulmasına
katıldı. Bu toplulukça hazırlanan Molière uyarlaması Ayyar Hamza,
Ahmet Kutsi Tecer'in Bir Pazar Günü ile Genç
Oyuncular tarafından topluca yazılan Tavtati Kütüpaîi,
Keloğlan, Yüzüncü Yıl Gösterisi gibi oyunlarda oynadı.
1959'da Fodor'un Kent Oyuncuları'nda sahnelenen Çöl Faresi oyunuyla profesyonel oldu. 1963'te Arena
Tiyatrosu'nda Caragiale'nin Kayıp Mektup ve Hasek uyarlaması Aslan Asker Şvayk adlı oyunlarda oynadı. Gülriz
Sururi-Engin Gezzar Topluluğu'nda Güngör Dilmen'in Midas'ın Kulakları
(1964) ve Haldun Taner'in Keşanlı Ali Destanı (1964),
Ankara Sanat Tiyatrosu'nda Gogol'ün Bir Delinin Hatıra
Defteri (1965) ve Brecht'in Arturo Ui'nin
Yükselişi (1966) oyunlarında rol aldı. 1967-68'de İtalya, Fransa,
İngiltere, Çekoslovakya gibi ülkelerde tiyatro incelemeleri yaptı. 1969’da
Mehmet Akan, Şevket Altuğ, Ferit Erkal, Arif Erkin ve Nurten Tunç/Tuç? ile
birlikte, Dostlar Tiyatrosu’nu kurdu.
Gorki, Brecht, Sartre, Peter Weiss, Steinbeck, Havel, Tankred
Dorst gibi yabancı yazarların yanı sıra; Aziz Nesin, Haldun Taner, Nazım
Hikmet, Can Yücel, Refik Erduran, Vasıf Öngören, Orhan Asena, Behiç Ak gibi
Türk yazarlarının oyunlarını yönetti. Roman, öykü, şiir gibi değişik türlerden
tiyatroya uyarlamalar yaptı, oyunlar çevirdi.
Erkal, senfonik konserlerde Prokofiev'in Peter
ile Kurt, Stravinski'nin Askerin Öyküsü, Fazıl Say'ın Nâzım
adlı yapıtlarını, anlatıcı olarak seslendirdi. 1981’de Ali Özgentürk’ün At filmiyle sinemaya başladı. Faize
Hücum, Hakkâri'de Bir Mevsim,
Camdan Kalp filmlerinin başrolünde oynadı. TRT Televizyonu için, Haldun
Taner'in ünlü müzikli oyunu Keşanlı Ali Destanı'nı yönetti ve
oynadı.
Paris'te ve Avignon Festivali'nde, Fransızca oynadı.
Fransız yapımı olan, Nâzım Hikmet'ten Sevdalı Bulut, Philippe
Minyana'dan Ou vastu Jérémie? ve Paulo Coelho'nun ünlü romanından
uyarlanan Simyacı oyunlarında rol aldı.
2008’de
kendi yazdığı ve yönettiği, Sivas ‘93
isimli belgesel tiyatro oyununu, Türkiye ve Avrupa genelinde tiyatro seyircisi
ile buluşturdu. Bu oyunun ardından, ABD'li tarihçi ve tiyatro yazarı Howard
Zinn tarafından yazılan, Marx in Soho
adlı tek kişilik tiyatro oyununu, Marx’ın
Dönüşü adı ile sahneye uyarladı (2009).
Genco Erkal ve arkadaşları, Dostlar Tiyatrosu ile,
seyircinin toplumsal konulara duyarlılığına seslenen ve seyirciyi taraf olmaya
çağıran bir ses olmaya çaba gösterdi. Bu tutumu ya da çizgisi nedeni ile
Dostlar Tiyatrosu, birçok siyasal baskılar gördü, kapatıldı, mahkemelere
verildi.
Çeşitli ödüller
kazandığı roller arasında, Aslan
Asker Şvayk, Bir Delinin Hatıra Defteri, Galileo,
Yalınayak
Sokrates, Kerem Gibi, Can sayılabilir. İlk
ödülü İlhan İskender Armağanı'nı 1963'te alan Erkal, Ankara Sanatsevenler
Derneği (1966), Ulvi Uraz (1978 ve 1985), Avni Dilligil (1986) ve Sanat Kurumu
(1986) ödüllerini kazandı; ayrıca At ve Faize Hücum filmlerindeki
rolleriyle 1982 ve 1983'te Antalya Altın Portakal Film Festivali’nde en iyi
erkek oyuncu seçildi. Bunların yanında 2008’de Pertevniyal Lisesi, 2009’da
Aydın Doğan Vakfı tiyatro ödülünü aldı.
Tiyatro Ödülleri:
Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri 2017 - "Emek
Ödülleri"
Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2014 - "Yılın En
Başarılı Yönetmeni"
Ben Bertolt Brecht / Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB)
Ödülleri 2012 - "Yılın Tiyatro Ödülü"
Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) Ödülleri 2011 - "Yılın
Onur Ödülü"
Tiyatro Eleştirmenleri Birliği (TEB) Ödülleri 2008 - "Yılın
Tiyatro Ödülü"
Afife Tiyatro Ödülleri 2000 - "Muhsin Ertuğrul Özel
Ödülü "
Sadri Alışık Tiyatro Ödülleri 2000 - "Yaşam Boyu
Başarı Ödülü"
Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali Ödülleri 2000 - "Onur
Ödülü"
Simyacı / Afife Tiyatro Ödülleri 1998 - "En İyi Erkek
Oyuncu"
Üzbik Baba / Avni Dilligil Ödülleri 1998 - "Yılın En
Başarılı Erkek Oyuncusu"
Sinema Ödülleri:
En İyi Erkek Oyuncu (Faize Hücum)
/ 20. Antalya Film Şenliği 1983
En İyi Erkek Oyuncu (At) / 19.
Antalya Film Şenliği 1982
Rol Aldığı Bazı
Tiyatro Oyunları:
Merhaba / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 2018
Göçmenleeeer / Oyuncu / Yönetmen - 2017
Ionesco’nun Sıkıntısı / Çevirmen - 2017
Nazım Oratoryosu / Anlatıcı - 2016
Kel Şarkıcı / Çevirmen - 2016
Güneşin Sofrasında - Nazım ile Brecht / Oyuncu / Uyarlayan
/ Yönetmen / Yazar - 2016
Bir Delinin Hatıra Defteri / Popriçin / Yönetmen /
Uyarlayan - 2014
Can / Uyarlayan - 2011
Nereye Gidiyoruz? / Oyuncu / Sahne Tasarım / Yönetmen /
Uyarlayan - 2011
Oyun Sonu / Çevirmen - 2010
Kerem Gibi / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 2009
Azizlikler / Yönetmen - 2009
Sivas '93 / Oyuncu / Yönetmen / Yazar - 2008
Oyun Sonu / Hamm - 2006
Fay Hattı / Ahmet / Yönetmen - 2003
Can / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 2000
Üzbik Baba / Üzbik Baba / Yönetmen - 1998
Birtakım Azizlikler / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 1996
Simyacı / Usta / Çevirmen - 1996
İnsanlarım / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 1993
Bir Tutkunun Yüzyılı / Yönetmen / Yazar - 1992
Sevdalı Bulut / Bulut / Nazım - 1991
Merhaba / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan - 1989
Buruk Ezgi / Leopold / Çevirmen / Yönetmen - 1989
Yaşamaya Dair / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan
Ben Bertolt Brecht / Oyuncu / Yönetmen / Uyarlayan
Marx'ın Dönüşü / Oyuncu / Yönetmen
Aymazoğlu ile Kundakçılar / Aymazoğlu / Yönetmen /
Uyarlayan
Buluşma / Profesör / Yönetmen
Üzbik Baba, Übü, Kafkas Tebeşir
Dairesi, Analık Davası (1988).
Bay Puntila ve Uşağı Matti
(1987),
Yalınayak Sokrates (1985),
Galileo Galilei (1983),
Bitmeyen Kavga, Yaz (1980),
Brecht-Kabare (1978),
İkili Oyun, Devrik Süleyman (1977),
Üç Kuruşluk Opera, Ağrı Dağı Efsanesi, Her Gün Yeni Baştan, Alpagut Olayı, Sabotaj Oyunu, Gün Dönerken
(1976),
Ezenler, Ezilenler, Başkaldıranlar (1975),
Kerem Gibi, Düşmanlar (1974),
Azizname (1973),
Abdülcanbaz, Büyük Dümen (1972),
Zemberek (1971),
Keşanlı Ali Destanı, Nafile Dünya, Havana Duruşması, Karagöz’ün Berberliği, Asiye Nasıl Kurtulur? (1970),
Durdurun Dünyayı İnecek Var, Ah Biz Eşekler, Analık Davası Rosenbergler Ölmemeli,
Ha-Me-Ka-Ha-Ha-Pe (1969),
Yönetmeni Olduğu Film ve Diziler:
Keşanlı Ali Destanı (TV Dizisi 1988)
Rol Aldığı Film ve Diziler:
7 Yüz (Serhat (TV Dizisi 2017)
Üvey Evlat (Kendisi, Sinema Filmi
2016)
Prensesin Uykusu (İskender, Sinema
Filmi 2010)
Pazar - Bir Ticaret Masalı
(Fazıl, Sinema Filmi 2007)
Başka Yerde Yok (Serhat (TV
Dizisi 2003)
Camdan Kalp (Kirpi, Sinema Filmi 1990)
Keşanlı Ali Destanı (İzmarit
Nuri, TV Dizisi 1988)
Hakkari'de Bir Mevsim (Öğretmen, Sinema
Filmi 1982)
Faize Hücum (Kamil, Sinema Filmi 1982)
At (Hüseyin, Sinema Filmi 1981)
Bir Delinin Hatıra Defteri (
Poprichtchine, TV Filmi 1974)
HAKKINDA: Ayşegül Yüksel / Dostlar'ın Yirmi Yılına Merhaba (dostlartiyatrosu.com) - Uzun Yolda Bir
Mola – Türk Tiyatrosu Üstüne Notlar (tsz), Mustafa N. Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi
(1967), Niyazi Akı / Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu Bakış / 1923-1967 (1968) -
Türk Tiyatro Edebiyatı Tarihi I (1989), Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk
Tiyatrosu (1983), Büyük Larousse (c. 6, s. 3778, 1986), Ana Britannica (c. 8, s. 259-260,
1987), Genco Erkal dizilere isyan etti! (Radikal, 14.4.2012), İhsan Işık / Ünlü
Sanatçılar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 5, 2013) - Encyclopedia of
Turkey’s Famous People (2013), Genco Erkal (tiyatrolar.com.tr, 29.11.2020), Genco
Erkal (imdb.com, 29.11.2020), Genco Erkal (sinematurk.com, 29.11.2020), Genco
Erkal (diziler.com, 29.11.2020), Genco Erkal (beyazperde.com, 29.11.2020).
