İlk Türk Kadın Doktor (D. 2 Şubat 1891, İstanbul – Ö. 1952, Almanya).
Osmanlı Döneminde çeşitli hizmetleriyle tanınmış bir aileye mensuptur. 6
kişilik ailenin en küçük ve en zeki kız çocuğudur. Amerikan Kız Koleji’nde
öğrenim görmesinin yanı sıra özel derler aldı.
Balkan Savaşları döneminde cepheden getirilen yaralıları gördü ve doktor
olmaya karar verdi. Ancak maddi yetersizlikler ve o dönemin şartları tıp okuma
isteğini sınırladı. Hangi kapıyı çalsa ‘’Tıp Fakültesine kadın öğrenci
alamayız’’ sözüyle karşılaşsa da Kafaya koymuştur bir kere doktor olacaktır.
Buna rağmen yılmayarak çalışkanlığı ve başarısıyla dikkat çeken Safiye Ali,
dönemin Maarif Vekili (Milli Eğitim Bakanı) Şükrü Bey’in desteğiyle tıp eğitimi
almak üzere Almanya’ya gitti.
Almanya’da kadın ve çocuk hastalıkları üzerine ihtisas yaptı. Bu yıllarda
açlık ve sefaletin en dibini gördü.
Günlüğünde şu not vardır;
‘’Çöpten çıkarıp geceleri yediğim ekmek hiç ağrıma gitmiyor.
Ülkemde tıp fakültesi varken buralarda olmam daha çok ağrıma gidiyor.
Ne olursa olsun ülkeme doktor olarak döneceğim.’’
Dediğini yaptı. Kurtuluş Savaşı’nın son günlerinde yurda döndü ve hemen işe
başladı. Cağaloğlu’nda açtığı klinikte; ayrıca süt ve bakımevlerinde hizmet
verdi. Fakat kadın olduğu için ilk zamanlar kimse gelmiyordu. Halbuki kadın ve
çocuk hastalıkları doktoruydu.
Aşağılamalara,
dışlamalara ve hakaretlere aldırmadan, pes etmeden devam etti.
Fakir
ailelerin kadınlarını ve çocuklarını evlerinde ücretsiz tedavi etti. Eline
geçen ilk parayla süt ve bakım evini açtı.
Dönemin ünlü doktorlarından Besim Ömer Paşa, Akil Muhtar, Operatör Emin Bey
gibi isimlerden büyük destek gördü. Türkiye’yi yurtdışındaki tıp kongrelerinde
temsil etti.
Hasta
ve zayıf çocuklar için Hilal-i Ahmer muayenehanesini kurdu. Direnerek,
kadınların tıp fakültesine alınmalarını sağladı. Ülkenin tıp eğitimi veren ilk
kadını oldu.
Sağlık sorunları nedeniyle eşiyle birlikte gittiği Almanya’da İkinci Dünya
Savaşı yaralılarını tedavi etti.
Yakalandığı kanser hastalığından kurtulamayan Safiye Ali, 1952’de hayatını
kaybetti.
Almanya’da tıp eğitimi aldığı hastanede ılık bir bahar günü hayata
gözlerini yumarken şu sözleri söylemişti:
“Kadınlar size emanet… “
İşte Safiye Ali böyle bir yüce gönüllü kadındı.
Almanya'da Bir
Sokağa Türkiye'nin İlk Kadın Doktoru Safiye Ali'nin Adı Verildi
Almanya'nın
Dortmund kentinde bir sokağa Türkiye'nin ilk kadın tıp doktoru olan ve Wülzburg
Üniversitesini birincilikle bitiren Safiye Ali'nin adı verildi.
Safiye
Ali'nin isminin verildiği sokakta düzenlenen törene, Türkiye'nin Essen
Başkonsolosu Taylan Aydın, kentin yerel yöneticileri, siyasi parti temsilcileri
ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri katıldı.
Törende
yapılan konuşmalarda, Türkiye'nin ilk kadın tıp doktoru olan ve 1. Dünya Savaşı
sırasında Almanya'da tıp eğitimi alan, 2. Dünya Savaşı boyunca yine Almanya'da
doktor olarak çalışıp Dortmund şehrinde vefat eden Safiye Ali'nin hayatı
anlatıldı.
Dortmund
Belediye Meclis Üyesi Emre Güleç, Safiye Ali'nin kaybolan mezarını iki yıl önce
tespit etmelerinin ardından Dortmund Belediyesinin kendisine büyük bir ilgi
gösterdiğini belirtti.
Dortmund
Belediyesinin hem mezarının yapımını başlattığını hem de "Safiye Ali Tıp
Ödülü"nü hayata geçirdiğini aktaran Güleç, şu değerlendirmede bulundu:
"Daha
önce bu sokağın ismi, 2. Dünya Savaşı'nda görev alan bir Nazi subayının ismini
taşıyordu. Şehrimizdeki bu sokağın isminin değiştirilerek Safiye Ali isminin
verilmesi bizleri gururlandırdı ve çok mutlu etti. Safiye Ali gerek kadın hakları
konusunda yaptığı çalışmalarla, gerek tıp alanında yaptığı çalışmalarla hem
Türk hem Alman toplumuna örnek oldu."
Dortmund
Belediyesinin 2024'te ilk kez "Safiye Ali Tıp Ödülü"nü vereceğini
belirten Güleç, Ali'nin mezar çalışmalarının tamamlanmak üzere olduğunu
kaydetti.
KAYNAKÇA:
İhsan Işık / Ünlü Kadınlar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 4, 2013) -
Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013), Almanya'da bir sokağa
Türkiye'nin ilk kadın doktoru Safiye Ali'nin adı verildi (internethaber.com,
16.08.2023).
