Nüzhet Gökdoğan

Gökbilimci (D. 14 Ağustos 1910, İstanbul - Ö. 24 Nisan 2003, İstanbul). Babası Atatürk’ün silah arkadaşlarından tümgeneral Mehmet Zihni Toydemir, annesi Nebihe Hanım’dır. İstanbul Teknik Üniversitesi kurucularından ve eski Bayın­dırlık Bakanı Prof. Dr. Mukbil Gökdoğan’ın eşi, İstanbul Üniversitesi Konservatu­arı’ndan emekli Prof. Dr. Gönül Gökdoğan ve Cer­rahpaşa Tıp Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Can Gökdoğan'ın annesidir. Türkiye’nin ilk kadın gökbilimcisi ve ilk kadın dekanıdır.

Nüzhet Gökdoğan, Erenköy Kız Lisesi'ni bitirdikten sonra devlet bursu kazanarak matematik-fizik lisansı yapmak üzere Fransa'ya gitti (1928). 1932'de Lyon Üniversitesi'nde matematik lisansını tamamladı, 1934'te Paris Üniversitesi'nden "Diplome d'Etudes Supérieures" sertifikasını aldı ve bir süre Paris Rasathanesi'nde staj gördükten sonra yurda döndü. Üniversite reformunda kurulan İstanbul Üniversitesi Astronomi kürsüsüne atanan ilk Türk doçent oldu. 1936’da Yüksek Mühendis Mektebi’ne (İstanbul Teknik Üniversitesi) müderris muavini olarak atandı ve bu kurumun ilk kadın çalışanı oldu. 1946 yılına kadar buradaki görevini sürdürdü.

1937’de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde doktora tezini tamamladı. Bu tez İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi kayıtlarındaki "Bir numaralı" doktora tezidir (Contributions aux Recherches sur l’existence d’une Matière Obscure Interstellaire Homogène Autourdu Soleil). 1940 yılında doçent, 1948 yılında profesör unvanını aldı. Türk Matematik Derneği’nin (1948), Türk Kadınlar Derneği’nin (1949) kurucuları arasında yer aldı. Çeşitli dönemlerde Türk Kadınlar Derneği’nin başkanlığını yürüttü. Uluslararası Astronomi Birliği'nin Türkiye temsilcisi ve Güneş Fiziği ile Spektroskopi komisyonlarına üye seçildi. 1954 yılında birkaç astronom ile birlikte kurduğu Türk Astronomi Derneği’nin başkanlığını yirmi yıl boyunca sürdürdü.

23 Haziran 1954'de İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığına seçildi. 1958 yılından itibaren yirmi iki yıl Astronomi Kürsüsü başkanlığı yaptı. Aralık 1971'de Astronomi kürsüsünde Türk ve Balkan astronomların katıldığı "Keppler Sempozyumu"nu düzenledi. 1978’de ikinci kez dekan seçildi. 1980’de dekanlık ve bölüm başkanlığı görevlerini sürdürmekte iken emekli oldu. Akademik yaşamı boyunca kendi kitaplarının yanında yabancı ders kitaplarını tercüme etti. Fransa'da Meudon ve Nice rasatha­neleri, İsviçre'de Basel Rasathanesi ve İtalya'da Asiago Rasathanesi'yle ortak araştırma programları geliştiren Nüzhet Gök­doğan'ın çeşitli makaleleri Fen Fakültesi Mecmuası'nda ve ya­bancı ülkelerde çıkan birçok bilim dergisinde yayımlandı.

HAKKINDA: Türkiye Ansiklopedisi (c. 1, s. 231-232, 1974), Dursun Koçer / Türkiye Aydınlanması’na Pencere Açan Bilim Kadını (Bilim ve Ütopya, sy. 54, s. 84, 1998) - Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan (Gökbilim, sy. 2, 2004),  Firdevs Gümüşoğlu / Türkiye’nin İlk Kadın Astronomu Prof. Dr. Nüzhet Gökdoğan (Bilim ve Ütopya, sayı: 54, s. 80-85, 1998), Anadolu’nun 60 Yıllık Bilim ve Kültür Köprüsü Ankara Üniversitesi (2006), Tuba Uymaz / Cumhuriyet Dönemi Astronomi Çalışmalarında Kadın Astronomların Rolü (Bibliotech, sayı: 3, s. 54-56, 2007).