Tarihçi, nazır, diplomat (D. 1785, İstanbul – Ö. 1847,
İstanbul). Sahaflar Şeyhi Hacı Ahmed Efendinin oğlu olup, kütüphanesi ile
meşhur ve birinci defaki teşkilatta ilk Maarif Nazırı unvanını alan ilim
adamlarımızdandır. Medine Kadılığına tayin edilen babası ile oraya giderken
Süveyş kanalında gemi batmış ve bu kaza sırasında 13 yaşında bulunan Esad
Efendi, bir direğe
sarılmak sureti ile kurtulmuştu. İstanbul’a dönüşte medreselerde zamanının
tahsilini görmüş, müderris olmuştu. Şanizade’nin yerine Vakanüvis oldu.
Muharrir ve bürokrat kişiliğini birleştirmiş bir şahsiyet idi. Takvim-i Vakayi gazetesinin müdür ve muharrirliğinde bulundu. İstanbul Kadısı, bir aralık İran Elçisi, Karantina Nazırı, Nakibüleşraf, Rumeli Kazaskeri, 1846 da ilk teşkilâtta Mekâtib-i Umumiye (Maarif) Nazırı olmuştu. Bir yıl sonra bu unvan (Mekâtip Müdiriyeti) şekline çevrilmiş ve Esad Efendi, Meclis-i Maarif Reisliğine tayin edilmiştir. Öldüğü zaman bu vazifede idi. Ayasofya’da Yerebatan’daki konağının yanına yaptırdığı kütüphane hâlâ onun adını taşır. Kütüphanesinin yanında gömülüdür. Eserleri basılıdır.
ESERLERİ:
Üss-ü Zafer (Yeniçeriliğin kaldırılmasına dair), Tercüme-i Müstazraf, Teşrifat. Şerh-i Tecvid.
KAYNAK: İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk Meşhurları (1946).
