Türkiye'nin İlk Kadın Futbol Hakemi, Futbol Doktoru, Futbol Sunucusu, Akademisyen, Doçent. 1960 yılında İstanbul’da doğdu. Aksaray Oruçgazi İlkokulu, Cibali Ortaokulu ve Bakırköy Lisesi’nde öğrenimini tamamladıktan sonra, 1986 yılında Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe-Finansman uzmanlık dalından mezun olmuştur. 1993 yılında Marmara Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksek Okulunda; "Spor Yönetimi" üzerine Yüksek Lisans eğitimini tamamlamıştır. Doktora eğitimini de yine; Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalında Spor Yönetimi üzerine yapmıştır (2000). Yüksek Lisans tezinin konusu: “Türk Spor Teşkilatı İçinde Futbol Hakemliği Statüsü”dür. “Dünyada ve Türkiye'de Futbol Organizasyonları üzerine Analitik Bir Yaklaşım” tezi ile futbol konusunda doktora tezi yazan ilk kadın futbol doktoru olmuştur.
1998-2003
yılları arasında İstanbul Teknik Üniversitesinde Öğretim Görevlisi, 2003-2009
yılları arasında ise Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Beden
Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Bölümünde Öğretim Üyesi ve Bölüm Başkanı olarak
görev yapmıştır.
Türkiye
Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Bayanlar Komisyonu Üyeliği (1996–2003), Türkiye
Faal Futbol Hakemleri ve Gözlemcileri Derneği Genel Merkez Yönetim Kurulu
Üyeliği (1998–2000; 2004-2007), Beden Eğitimi
ve Spor Bölüm Başkanlığı (2003-2006),
Türkiye Futbol Federasyonu Merkez
Hakem Kurulu Üyeliği (2006–2007), UEFA
Delege ve Hakem Gözlemciliği (2006-2009), UEFA Hakem Eğitimciliği (2006-2007)
ve Rektör Danışmanlığı (2003-2008) vb idari görevler üstlenmiştir.
Çeşitli
projelerde görev almıştır. Bunlardan bazıları şunlardır: T.M.O.K. Bayanlar
Komisyonu Ücretsiz Spor Okulları Projesi, “Sporu Yayalım Şampiyonlar Yaratalım”
(1996-1997). T.M.O.K. Bayanlar Komisyonu Ücretsiz Spor Okulları Projesi,
“Yarının Yıldızları” (1997-2003), Hakem Eğitimi ve Organizasyonuna İlişkin UEFA
Konvansiyonu (2006-2008), Göçbeyli İlköğretim Okulu öğrencileri için “Şimdi
Spor Zamanı” .
Türkiye'nin
ilk Kız Futbol Kulübü olan Dostlukspor'da kaleci ve kaptan olarak futbol
oynamıştır(1976-1989). Futbol Federasyonunun açmış olduğu kurslarla Türkiye'nin
profesyonel liglerinde (1., 2., 3. liglerinde) antrenörlük ve teknik
direktörlük yapabilecek diplomaya sahip ilk kadın futbol antrenörü olmuştur.
Kaleci Antrenörlüğü ve UEFA A Lisans Antrenörlük diplomasın sahibidir. İstanbul
Karması, Dostlukspor Kız Futbol Takımı, Kadın A Milli Futbol takımı ve Gençlik
ve Spor İl Müdürlüğü’nün yaz futbol okullarında antrenör ve teknik direktör
olarak görev yapmıştır.
1986-2005 yılları arasında futbol hakemi olarak
profesyonel ve amatör olarak 1500'ün üzerindeki maçta görev almıştır. Türkiye
Profesyonel Birinci, İkinci ve Üçüncü Liginde maç yöneten ilk kadın hakemdir.
Profesyonel Birinci Lig seviyesinde Avrupa’da hakem olarak görev yapan ilk
kadındır. 1995 yılında, FIFA tarafından seçilen 27 ülkeden 54 kadın hakem
arasına girerek “Dünyanın ilk FIFA kokartlı hakemleri” arasında yer almıştır.
Türkiye’nin ilk FIFA kokartlı kadın hakemi olarak 11 yıl Uluslararası hakemlik
yapmış ve 150 uluslararası maç yönetmiştir. 2003 yılında, UEFA tarafından
Avrupa Kıtasının 17 en iyi hakemi arasına seçilerek “First Class” listesine
alınmıştır. 21 Mayıs 2005 tarihinde UEFA Kupası Kadınlar Final Maçını
yönetmiştir.
Uluslararası
Olimpiyat Komitesi (IOC) tarafından 5 kıtada; kadınların spora katılımları
konusunda öncülük eden ve örnek olan kişi ve kurumlara verilen "Kadın ve
Spor 2002 Avrupa Kıtası Büyük Ödülü"nü kazanmıştır. Türkiye liglerinde maç
anlatan ilk Kadın Futbol Spikeridir. Türkiye Futbol Federasyonu’nun İlk Kadın
Merkez Hakem Kurulu Üyesi (2006-2007), İlk Kadın Süper Lig ve UEFA Gözlemcisi
(2007-2009) olmuştur.
Doç.
Dr. Lale Orta, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Yüksek Danışma ve Disiplin
Kurulu ve Boğaziçi Kıtalararası Yarışları Yönetim Kurulu üyesidir. Okan
Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu Spor Yönetimi Bölümünde Öğretim
Üyesi görevini sürdürmektedir. Birçok bilimsel araştırmaları bulunmaktadır.
Ödülleri:
Aday
olduğu ve kazandığı ödüllerin bazıları şunlardır: 1990 yılı En Başarılı Kadın
Adayı , 1994 yılı En Başarılı Kadın Adayı, 1995 Ocak Ayı Renault Mais Şeref
Kürsüsü Ödülü, 1995 Aralık Ayı Renault Mais Şeref Kürsüsü Ödülü, 2006 Gökçe
Karataş Vakfı “Yılın Spor Adamı” Ödülü.
KAYNAKÇA:
Cumhuriyetin 91’inci yılında 91 sembol kadın
(hürriyet.com.tr, 29.10.2014), Lale Orta Kimdir? (futbolekonomi.com, 15
Ağustos 2019), Lale Orta (eksisozluk.com, 15 Ağustos 2019), Lale Orta:
"Erkek hakem demiyorsak kadın hakem de dememeliyiz" (hurriyet.com.tr,
15 Ağustos 2019), FIFA kokartlı ilk Türk kadın hakem Lale Orta (haberler.com, 15
Ağustos 2019).
2009’den
bu yana bütün birikimlerini genç kuşaklara aktarmak üzere eğitim alanına dahil
oldu. Halen Okan Üniversitesi Spor Bilimleri Bölümü Başkanı’dır. Tribünlerin en
bilinen deyimlerinden biri “İyi ‘orta’ gol getirir”dir; Lale Orta ise
futbolumuza kadın elinin değmesinin ne kadar hayırlı olduğunu göstermiştir...
Ama asıl olarak ofsayt kuralını kadınların, birçok erkekten daha iyi bildiğini
de kanıtlamıştır!
KAYNAK:
Cumhuriyetin 91’inci yılında 91 sembol kadın
(hürriyet.com.tr, 29.10.2014).