Yazar, edebiyat tarihçisi, halkbilimi araştırmacısı,
eleştirmen. (D. 24 Aralık 1915 [nüfus kaydında 1916] - Ö. 19 Haziran 1973,
İstanbul). İlk öğrenimini
Anamur'da tamamladı. Kabataş Lisesi (1938) ve İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı
Bölümü (1943) mezunu. Üç yıl süren askerliğinden sonra Yozgat, Kepirtepe ve
Ortaklar köy enstitülerinde, Van (1950-52), Erzincan (1952-55), İstanbul
Pertevniyal ve Galatasaray liselerinde edebiyat öğretmenliği yaptı. Ayrıca
İngiliz Erkek Lisesinde edebiyat, İktisat Fakültesi Gazetecilik Yüksekokulunda
tiyatro tarihi, Robert Kolej ve Boğaziçi Üniversitesinde (1969-1973) halkbilim
dersleri verdi. Üniversite öğrenciliği sırasında halkbilim konularına ilgi
duymuş ve fakülte bitirme tezini de “Türk Masallarının İç Yapısı ve
Kahramanlar” adlı çalışmasıyla vermişti. Ancak mezun
olduktan sonra akademik çalışmalarını sürdürme imkânı bulamadı. 1971'den
ölümüne kadar, Yugoslavya'nın Ohri kentinde düzenlenen Balkan Halk Dansları ve
Şarkıları Festivalinin düzenleme komitesi üyeliğini yaptı. PEN Yazarlar
Derneği, Türk Dil Kurumu ve Association Internationale des Critiques
Litteraires üyesiydi. Ölümüne kadar Sait Faik Hikâye Armağanı seçici kurulu
üyeliğini sürdürdü. Zincirlikuyu Mezarlığfnda gömülüdür.
Tahir Alangu, edebiyat dünyasına henüz lise
öğrencisiyken Gündüz (1936) dergisinde yayımlanan bir şiiriyle girmişti.
Üniversite öğrenciliği yıllarında Yeni Türk, Yeni
Kurt (1941-42), Yurt,
Değirmen ve Tarihten Sesler (1943)
dergilerinde halkbilimi üzerine yazılar yazdı. Anadolu'daki öğretmenlik yıllarında
da halkbilimi ve edebiyat araştırmalarını sürdürdü. 1956'da İstanbul'a
döndükten sonra Yenilik, Yeditepe, (1957),Dost, Kim, (1957-63),
May (1967-69) gibi dergilerde, Vatan ve Cumhuriyet
gazetelerinde eleştirileri, edebiyat araştırmaları ve halkbilim yazıları
yayımlandı. 1960-69 yılları arasında Varlık Yıllığı’nda yıllın roman ve
hikâye değerlendirmelerini yaptı. Türk romanı ve hikâyesi üzerine incelemeler
yaptı, antolojiler hazırladı. Halk edebiyatı üzerine önemli kaynak çalışmalar
yaparak, halkbiliminin hayati bir önem taşıdığını, eskinin temelleri üzerinde
yeni ve çağdaş bir toplum oluşturulmasına katkıda bulunacağını savundu.
Çalışmalarını masallar, destanlar, gölge oyunu ve göçmen folkloru üzerinde
yoğunlaştırdı, kendisi de masallar yazdı. Ayrıca Ömer Seyfettin'in eserlerini
yayına hazırladı. Ömer Seyfettin: Ülkücü Bir Yazarın Romanı (1968)
eserinde, bir yazarın dünyasını sıcak bir yaklaşımla ele alarak, edebiyatımızda
benzeri pek bulunmayan bir çalışma ortaya koydu. Boğaziçi Üniniversitesi
Folklor Kulübünde yaptığı çalışmalarla, 196O'lı yılların sonlarından itibaren
dış dünyaya açık, karşılaştırmalı çalışmalara yatkın, yenilikleri izleyip
aktaran genç araştırmacılar yetişmesinde yol gösterici oldu. Daha çok hikâye, roman incelemeleri ve edebiyat tarihi
araştırmalarıyla tanınan Alangu'nun, Cumhuriyet'ten
Sonra Hikâye ve Roman (I. cilt 1959, II. ve III. ciltler 1969) eseri geniş
kapsamlı bir araştırmanın ürünüdür.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Cumhuriyet'ten
Sonra Hikâye ve Roman (3 cilt, 1959, 1965), Çocuk Kitapları Üstüne (1965), VIII. Yüzyıldan Günümüze 100 Ünlü Türk Eseri (2 cilt, 1974), Türkiye Folkloru El
Kitabı (ders notları, yazılar, 1983).
DERLEME-HAZIRLAMA: Çalgılı
Kahvelerdeki Külhanbey Edebiyatı ve Nümuneleri (1943), Kalavela (Fin millî destanının özeti ve inceleme, 1945), Sait Faik İçin (1956), Mevlût (izahlı tam metin, 1958), Servet-i Fünûn Edebiyatı Antolojisi (1958), Ataç'a
Saygı (1959), Billur Köşk Masalları (1961), Keloğlan Masalları (1967), Dünyadan ve Bizden Çingene
Hikâyeleri
(1972).
MONOGRAFİ: Ömer Seyfettin: Bir Ülkücü
Yazarın Romanı (1968).
ÇEVİRİ: Gün Batarken (I. Andriç’ten, 1963), Kovulmuş (S. Y. Agnon’dan, 1966), Sınırdaki Çiftlik (J. Javkov’dan, 1966), Bir Gecelik Misafir (S. Y. Agnon’dan, 1966-67), Kovulmuşlar (J. Agnon’dan, 1967), Siste Bir Ses (J. P. Jocopsen’den, 1967), Guatemala Efsaneleri (M. A. Asturias’ten, 1967), Kopar Zincirlerini Gülsan (C. Aytmatov’dan, 1969).