Tiyatro ve
sinema oyuncusu, yönetmen (D. 8 Kasım 1906, İstanbul - Ö. 28 Nisan 1978,
İstanbul). Türkiye’de bulvar Tiyatrosunun öncülerindendir. Atatürk'ün silah
arkadaşlarından birisi olan dönemin İzmir valisi Kazım Dirik'in kızı Şükran
Hanım eşidir. Başladığı veterinerlik
öğrenimini yarım bırakarak tiyatroya yöneldi. 1923'te, Sahir Opereti'nde
figüran olarak ilk defa sahneye çıktı. Ertesi yıl Darülbedayi'ye (1933'ten
sonra İstanbul Şehir Tiyatrosu) girdi ve
Renkli Fener oyununda rol aldı. 1930'da bir süre Süreyya
Opereti'nde oynadıktan sonra, 1942'ye kadar Darülbedayi'de çalıştı. Bu dönemde
Nâzım Hikmet'ten Kafatası
(1932) ve Bir Ölü Evi (1932),
Ibsen'den Peer Gynt (1933),
Rey kardeşlerden Lüküs Hayat
(1933) ve Deli Dolu (1934),
Gogol'dan Müfettiş (1935),
Strauss'dan Yarasa (1938) gibi
çok sayıda oyun ve operette rol aldı.
1942'de Ekrem Reşit Rey'in
Alabanda revüsünde Safiye Ayla'yla birlikte oynayarak büyük
başarı kazandı. 1945 başında Ses Opereti'ne katıldı. Aynı yılın sonunda Karaca
Opereti'ni kurdu ve Anadolu'ya turnelerinde, Mulenruj, Atlas Sineması ve
Maksim'de birçok oyun sahneledi. 1950’de kapanan Kacaca Opereti’nde Celal
Sururi, Tevhit Bilge, İrma Toto (Toto Karaca), Muzaffer Hepgüler ve Adile
Naşit gibi oyuncular sahneye çıktılar. Karaca, 1955'te İstanbul'da Karaca
Tiyatro'yu kurdu. Burada tiyatronun açıldığı yıl sahneye konan ve on altı yıl
boyunca aralıklarla binlerce defa oynanan
Cibali Karakolu Karaca'ya büyük ün kazandırdı.
Karaca, gerek bu oyununda, gerekse
Ednan Bey Duymasın (Refik Kor- dağ, 1955), Sabık Bakan (Feydeau, 1955), Lahmacun Cumhuriyeti (1963), Demirel'e Söylerim (N. Yal-B. Selönü,
1966) ve kendi yazdığı Senatür
(1968) gibi oyunlarda güncel siyasal olayları sahnedeki esprilerine malzeme
yaparak halkı güldürme amacı güttü. Tiyatro salonunda Kenterler, Münir Özkul ve
Tevhit Bilge topluluklarının da sahneye çıkmasına olanak sağladı. Topluluğu
dağıldıktan sonra başka tiyatrolarda konuk yönetmen ve oyuncu olarak çalıştı ya
da kısa ortaklıklar kurdu.
Karaca, özellikle kendi tiyatrosunda sahnelediği ve her zaman
başrolünü üstlendiği vodvillerde izleyicinin dikkatini üzerinde tutar, sık sık
oyun metninin dışına çıkarak, oyununu tuluat ustalığının da yardımıyla o günün
havasına uygun anlık esprilerle sürdürürdü. 1933'te Muhsin Ertuğrul' un Karım Beni Aldatırsa filmiyle sinema
oyunculuğuna da başlayan Karaca, Leblebici Horhor, Aynaroz Kadısı, Bir Kavuk
Devrildi, Akasya Palas, İstanbul Yıldızları gibi birçok filde
rol aldı. Cibali Karakolu gibi
tiyatrodan filme aktarılan bazı filmlerde başrol oynadı.
ESERLERİ:
Muammer Karaca Opereti
1951 Turnesi (1951), Artistler Albümü
(30 sayfa, tsz).
HAKKINDA: Muammer Karaca / Muammer Karaca
Opereti 1951 Turnesi (1951), Niyazi
Akı / 19. Yüzyıl Türk Tiyatrosu Tarihi (1963) - Çağdaş Türk Tiyatrosuna Toplu
Bakış / 1923-1967 (1968), Yusuf Ergin / Bulvar Tiyatrosu (1969), Mustafa N.
Özön - Baha Dürder / Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi (1967), Türkiye Ansiklopedisi (c. 3, s. 934,
1974), Büyük Larousse (c. 10, s.
6366, 1986), Ana Britannica (c. 12, s. 568, 1987), Metin And / Cumhuriyet Dönemi Türk Tiyatrosu (1983) -
Türk Tiyatro Tarihi (1992).