Felsefe ve ilahiyat bilgini, siyaset adamı (D.
17 Nisan 1910, Konya – Ö. 3 Mart 1976, Ankara). Millî Mücadeleye katkıda
bulunan din adamlarından, Es’ile-i Mizânul-Udûl ve Evcibe-i Mikyasi’l Ukul yazarı
Hacı Ragıp Efendi’nin oğlu. İlköğrenimini Konya Şehit Niyazi Bey Mekteb-i
İptidaisi’nde yaptı. Tahsiline Dârü’1-Hilâfeti-l-Aliyye Medresesinde devam
etti. Medreseler kapatılınca (3 Mart 1924) Konya Lisesinde öğrenimine devam
ederek mezun oldu (1 Temmuz 1928). Maarif Bakanlığı tarafından açılan sınavı
kazanarak felsefe eğitimi almak için Fransa’ya gitti. Öğrenimini Besançon ve
Nancy (1932) Üniversitelerinde tamamladı. Nancy Üniversitesi Hukuk
Fakültesinde iktisat ve anayasa hukuku dersleri aldı. Daha sonra yurda dönüp
iki yıl Samsun Lisesinde (28 Ocak 1933) felsefe öğretmenliği yaptıktan sonra
Konya Lisesine (19 Aralık 1935) tayin edildi. Doktora yapmak üzere Almanya’ya
(1938) gitti; ancak II. Dünya Savaşının başlaması üzerine on ay sonra yurda
döndü. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde (27 Ekim 1939)
felsefe asistanı olarak göreve başladı. Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı
adlı teziyle doçent (12 Ocak 1942), “Metot Üzerine” adlı teziyle
profesör (5 Mayıs 1949) oldu. DTCF’nde görev yaptığı yıllarda Türk Eğitim Derneği
Ankara ve Polis Kolejlerinde felsefe ve sosyoloji; Jandarma Subay Okulunda
sosyoloji, ahlâk, muaşeret ahlâkı dersleri verdi. Türkiye Öğretmen Dernekleri
Milli Birliği’nin (1948) kurucularından olup 1948-1956 yılları arasında genel
başkanlığını yaptı. İlâhiyat Fakültesine (25 Aralık 1952) felsefe ve mantık
profesörü olarak atandı. Demokrat Partiden Konya milletvekili (1954) seçildi.
1954-1960 yılları arasında 2 dönem DP Konya milletvekili olarak görev yaptı, bu
süre içinde UNESCO ve Avrupa Konseyi nezdinde ülkesini temsil etti. Ankara
Üniversitesi İlâhiyat Fakültesine bağlı İslâm İlimleri Enstitüsünde (1956)
aslî üye olarak bulundu. 27 Mayıs ihtilalinden sonra Yassıada ve Kayseri
cezaevlerinde bulundu. 1962 yılında çıkarılan aftan sonra yeniden
üniversiteye dönüşüne kadar telif ve tercüme çalışmalarına devam
etti. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesinde (1968) hocalık yaptı,
dekan (4 Kasım 1968) oldu. Altı ay Fransa ve İngiltere’de (1971) bulundu. Daha
sonra Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’ndeki görevine geri döndü (19 Mart
1973). Mezarı Ankara’dadır.
Makaleleri ve yazıları Dil ve Tarih
Coğrafya Fakültesi, İlahiyat Fakültesi, Gerçek Yolu, Hakses, Hilâl
dergilerinde ve Yeni Konya gazetesinde yayımlandı.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA İNCELEME: Filozoflara Göre
Felsefe (1947), Metot Üzerine (1949), Demokrasi Üzerine (1959),
İlim ve Muhit (1959), Aristo’nun Mantık ve İlim Anlayışı (1974).
ÇEVİRİ: Phaidon (Eflatun’dan, Suut
Kemal Yetkin ile birlikte, 1943), Yanlış Üzerine Deneme (Lacombe
Brochard’dan, 1943), Nietzche ve Alman Felsefî Düşünüşüne Giriş (1944), Organon
I, Kategoryalar (Aristo’dan, 1947), Organon II, Önerme
(1947), Lojistik (Jean-Louis Destouches’den, 1947), Çağdaş Düşünce
İçinde Mantık Meselesi (E. Leon Veuthey’den, 1948), Son Düşünceler
(Süleyman Ölçmen ile birlikte, Henri Poincare’den, 1948), İsagoji (Porphyrios’tan,
J. Tricot’nun Fransızca çevirisinden, 1948), Organon III, Birinci
Analitikler (1950), Organon IV, İkinci Analitikler (1951),
Organon V, Topileler (1951), Bilim ve Metot (Süleyman Ölçmen ile
birlikte, Henri Poincare’den, 1951), Tümevarım’ın Temeli Hakkında
(Jules Lachelier’den, 1949-1967), İhtilâllerin Kanunu (André
Joussain’den, 1965).
Fransızca’dan Türkçe’ye Yeni Deyimler Sözlüğü (1967), Alfabetik Filozoflar-Felsefî
Okullar ve Sistemler veya Filozoflar Lûgatı, Felsefe nedir? Filozoflar ve
Felsefe (ders notları), İzmler Hakkında, Hz.Muhammed (André
Tor’dan), Organon VI adlı eserleri basılmadı.
HAKKINDA: Mustafa Arıkan / Hamdi Ragıp
Atademir, Hayatı, Şahsiyeti ve Fikirleri (1998, s. 475), TBMM Albümü 1920-1991
(1991), TDOE – TDF Ansiklopedisi 1 (2002).