Ali Murtaza Gürkaynak
Edebiyat tarihçisi (D. 1910, Çanakkale – Ö. 21 Mayıs 1960, İzmir). Hüseyin Efendi ve Fatma Hanım’ın oğlu. İlk ve ortaöğrenimini Çanakkale’de tamamladı (1925). İstanbul Erkek Muallim Mektebi (1930) mezunu. Bir süre ilkokul öğretmenliği yaptı. Ortaöğrenim tarih ve coğrafya öğretmen yardımcılığı sınavını kazanarak lise öğretmenliği diploması aldıktan sonra Gelibolu Merkez Cumhuriyet Okulunda göreve başladı, Bilecik Ortaokuluna (1932-38), İzmir Karataş Ortaokuluna (1938) atandı. Bazı İzmir okullarında yöneticilik yaptı. 1960 yılında emekliye ayrıldı.
İlk yazısı İzmir’de Fikirler dergisinde (1939) yayımlandı. Aynı dergide 1944 yılına kadar edebî incelemelerini ve tarih makalelerini yayımlamaya devam etti. Bunlar arasında Edebiyatımızda Kadın Şair ve Muharrirler başlıklı incelemesi ile Edebiyatımızda İzmir kitabını oluşturan derlemeleriyle dikkati çekti. Yirmi yıl Yeni Asır gazetesinde (1943-63) çalıştı. Burada, Tarihten Fıkralar, Daldan Dala gibi adlar taşıyan köşesinde edebî, tarihî ve sosyal mahiyette makale ve sohbetler kaleme aldı, çeviri hikâyeler yayımladı. Yazıları ayrıca Halkın Sesi ve Demokrat İzmir gazetelerinde yer aldı. Eğitimden çok edebiyat tarihinin çeşitli problemlerine yöneldi.
ESERLERİ:
Güzel Bir İzdivaç (1932), Güzel Sultan (1932), Hakikî Sevda Mektupları (1936), Geçmiş Günlerin Hikâyesi (1936), Gönül İklimlerinde (şiir, 1936), Celâl Sahir Erozan: Hayatı ve Eserleri (Hüsamettin Şemsi Ege ile, 1936), Mehmet Emin Yurdakul: Hayatı ve Eserleri (1937), Hikmet Çiçeklerinden Bir Demet (1937), Güzel Mektup Numuneleri (1937), Dünküler ve Bugünküler (1938), Öz Türkiye Coğrafyası Yardımcı El Kitabı (Alâaddin Candemir ile, 1939), Edebiyatımızda Hece Vezni ve Nevileri (1939), Kaynak Tenkid ve Bizdeki Münekkitler (1939), Edebiyatımızda Kadın Şair ve Muharrirler (1940), Edebiyatımızda Ankara (1940), Edebiyatımızda İzmir (1940), Edebiyatımızda Vatan ve Millet (Alâaddin Candemir ile, 1941).
HAKKINDA: Ömer Faruk Huyugüzel / İzmirli Fikir ve Sanat Adamları 1850-1950 (2000), TDOE – TDE Ansiklopedisi 4 (2004)
