Molla Fenarî

Osmanlı Şeyhülislâmı, Mutasavvıf, Din Bilgini

Ölüm
Diğer İsimler
Şemseddin Muhammed b. Hamza (tam adı)

Osmanlı şeyhülislâmı, alim, mutasavvıf (D. Nisan 1350, Fener / Teselya / Yunanistan - Ö. 1430, Bursa). Tam adı Şemseddin Muhammed b. Hamza’dır. Teselya’nın bugün Yunanistan topraklarında kalan Fener İlçesi’nde doğduğu için, Fenârî ünvanıyla anılır. Babası Mevlâna Hamza, ünlü mutasavvıf Sadreddin-i Konevî’nin halifelerindendir.

Anadolu’da o devrin büyük âlimlerinden Mevlânâ Alâeddin Esved ve Şeyh Cemaleddin Aksarayî’den ders görmüştür. Mısır’da dinî ilimler, hey’et (astronomi) ve riyâziye (matematik) okumuş ve kendisinden istifade edilmek üzere orada alıkonulmuştur.

Yıldırım Bâyezid ve Çelebi Mehmed (rahmetullâhi aleyhimâ) zamanlarında Bursa’da talebe yetiştiren Molla Fenarî’nin şöhreti o kadar yayılmıştır ki; Bursa, onun ilminden istifade etmek isteyen ilim tâlipleriyle dolup taşmıştır. 1424 yılında II. Murad Hân onu, Bursa kadısı ve şeyhulislâm tâyin etmiştir. Altı yıl devam ettirdiği bu vazifede iken, devlet büyüklerinin hemen hepsi yüksek ilim ve fikirlerinden istifade etmişlerdir.

Büyük âlim Molla Fenarî’nin gözlerine ömrünün sonlarına doğru perde inip görmez oldu. Bir gece rüyâda Peygamberimiz (s.a.v.)’i gördü. Resûlüllah Efendimiz ona, “Tâ hâ sûresini tefsir eyle” buyurdu. O da cevaben, “Yüksek huzurunuzda Kur’ân-ı Kerim’i tefsir etmeğe gücüm olmadığı gibi, gözüm de görmüyor” deyince, Peygamberimiz (s.a.v.) Efendimiz, bir parça kumaşı gözlerinin üzerine koymuş, uyanınca Fenârî hazretlerinin gözleri açılmış ve kumaş parçasını gözlerinin üzerinde bulmuştu. Bunun üzerine şükür bâbında hacca gitmiş ve dönüşte 1430 yılında Bursa’da vefat etmiştir. Bursa’da kendi yaptırdığı bir medrese ile bir câmii vardır. Mezarı câmiin hazîresindedir.

Vefâtında 10 bin cildi aşkın kitap bırakmış… Bıraktığı tefsirler, hâşiyeler ve temize çekemediği pek çok te’lif risâleleri, daha sonraki asırlarda, Osmanlı ilim silsilesinin yolunu aydınlatmıştır. Te’lifâtı arasında bilhassa usûl-i fıkha dâir, “Fusûlü’l-Bedâyi‘ li-Usûli’ş-Şerâyi‘” isimli eseri çok kıymetlidir. Bunu otuz senede tamamlamıştır.

BAŞLICA ESERLERİ:

Tefsîrü Fâtiha, Enmûzecü’l-Ulûm, Esâsü’t-Tasrîf, Avîsatü’l-Efkâr fî İhtiyâr-i Uli’l-Ebsâr, Risâle fî Beyâni Vahdeti’l-Vücûd, Mühimmât-ı Fenârî, Şerh alâ Nusûs-ı Konevî, Şerh alâ Miftâhü’l-Gayb-ı Konevî, Ta’lîkat alâ Istılahâti’t-Tasavvufiyye li’l-Kâşânî.

KAYNAKÇA: Bursalı Mehmed Tahir / Osmanlı Müellifleri I (1972), Mustafa Aşkar / Osmanlı Devletinde Alim-Mutasavvıf Prototipi Olarak Şeyhülislâm Molla Fenarî ve Tasavvuf Anlayışı (Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 37), Molla Fenari Kimdir? (Fazilet Takvimi, 6 Nisan 2000), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009) - Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör