Molla Ahmed Meylânî

İslam Bilgini

Doğum
Ölüm
29 Kasım, 2002

İslam bilgini (D. 1913, Lice / Diyarbakır - Ö. 29 Kasım 2002, Diyarbakır). Ailesi yaklaşık 150 yıl önce Siirt’in Eruh ilçesine bağlı Meylan’dan Diyarbakır’ın Lice ilçesine yerleşmiş Molla Ahmet Meylanî, 1913 yılında Lice’de dünyaya gelmiştir. Babası da dedesi de Lice’nin önemli âlimlerdenmiş. Meylanî iki yaşındayken babası Ruslara karşı savaşta şehid olmuştur. Medrese öncesi dini bilgileri öğrendikten sonra annesinin teşviki ile medreselerde ilim tahsil etmeye başlayarak, Meylanî bölgenin meşhur hocalarından; öncelikle Lice’ye bağlı Hezan nahiyesinde Şeyh Muhammed Selim Hezânî’den ders almıştır. Meylanî yine Hezan’da olup aslen Muş’un Malazgrit ilçesinden olan Molla Abdullah Memanî’ye öğrenci olur. Ayrıca Siirt’in Baykan ilçesi’nden olan Molla Alaaddîn’den bir süre ders almıştır. Norşin’e gidip bir süre oradaki hocaların ilimlerinden istifade etmiştir. Meylanî Norşîn’den Hazro’ya gelerek meşhur Seyda-yê Haci Fettah’ın yanında medrese tahsilini sürdürmüştür. İfade edildiğine göre, o en fazla Seyad-yı Haci Fettah’tan ders alır. Bu sürede Molla Ahmed Meylanî’nin ilmî ile öne çıktığı anlatılmaktadır. Hacî Fettah hoca onun ilmî üstünlüğünü görünce, onu Silvan’a hocası Molla Hüseyin Küçük’ün yanına gönderir. Bir süre orada okur ve medrese eğitimini tamamlar. Ancak icazet almaz. İcazetini daha sonra Lice’ye müftü olarak gelen Siirt asıllı Molla Abdulferd hocadan alır. Molla Hüseyin Küçük gibi bir âlimin onun için “ders verdiğim öğrenciler arasında ilimde en üstün olduğu” söylemesi Meylanî için çok olumlu bir şahitliktir.

Meylanî, medrese tahsilinden sonra bölgenin diğer hocaları gibi öğrenci yetiştirmeye başlamıştır. Onun ilk müderrisliği ve imamlığı babasının müderrislik yaptığı köyde olmuştur. Ahmed Meylanî bununla birlikte sürekli resmi görev alma teşebbüsünde bulunmuş, 1945 yılında Diyarbakır’da yapılan bir sınavda başarılı olarak müftülük görevine başlamıştır. Meylanî 1946 tarihinden 1966 tarihine kadar 20 yıl memleketi olan Lice müftülüğünü yaptı. Bu sürede çok kısa bir vakit Çermik ve Hekimhan ilçelerinde de müftülük görevinde bulundu. Lice’de müftüyken Lice’nin sorunları ile ilgilendi. Ayrıca o zaman çok az da olsa Lice’de bulunan Ermenilere zulüm yapılmasına engel oldu. Lice’den sonra Mardin’nin Mazıdağ, Aydın’nın Nazilli, Diyarbakır’ın Ergani, Elazığı’ın Sivirce ilçelerinde müftülük yaptı. Diyanet İşleri Başkanlığında "Musahhih" (Kitapları tashih edici, düzeltici) olarak 1,5-2 yıl civarı görev yaptıktan sonra 1971 yılında Diyarbakır'ın Ergani ilçesi müftülüğüne, 1976 yılında Elazığ ili Sivrice ilçesi müftülüğüne atandı. 1977 yılında emekli oldu. Molla Ahmed Meylanî 29 Kasım 2002 tarihinde Diyarbakır’da vefat etmiş ve Mardinkapı Mezarlığına defnedilmiştir.

Ahmed Meylânî, yaşadığı dönemin şartları içinde ders vermeye devam etmiştir; bazen medresede, bazen camide, bazen müftülük veya başka bir yerde. Yetiştirdiği bazı hocalar şunlardır: M. Sait Ergin (müftü), Abdurrahman Uçaman, Abdullah Uçaman, M. Emin Bozarslan (müftü), Halit Korkusuz (müftü), Hulusi Kılıç (öğretim üyesi), Abdulhalık Duran (vaiz).

Ahmed Meylânî'den sadece tercüme eserler bulunabilmiştir. el-Harîrî’nin elli makamesinden yedi tanesi çok edebî bir dil ile Kürtçe’ye tercüme etmiş; bu tercümeler ile Türkçe’yi ve ana dili olan Kürtçe’yi çok iyi bildiğini göstermiştir. Anlatıldığına göre, hoca yaptığı Kürtçe tercümeyi zaman zaman cemaatlerde okumuş; ancak bunu duyan dönemin ilçe kaymakamı hocayı çağırıp uyarınca, yaptığı tercümeden vazgeçmiş ve yanındaki tercümeyi de birisine vererek ben ölünceye kadar bunu sakla, ben öldükten sonra çıkar demiştir.

ESERLERI:

Fıkh-ı İslam Tarihi (Muhammed Yusuf Musa’tan), el-Hidâye (el-Mergînânî’den), Bidâyetü’l-Müctehid (İbn Rüşd’den), Hayatu’s-Sahâbe (Yusuf Kandehlevî’den), Ruhu’l-Beyân (1 veya 2 cildi), el-Harîrî’nin bazı makameleri.

KAYNAK: M. Cevat Ergin / Molla Ahmet Meylanî (İbrahim Hakkı ve Siirt Uleması Sempozyumu Bildirileri, Siirt-2007), Mehmet Çağlayan / Şark Uleması (İstanbul-1996), Abdurrahman Adak / Liceli Şairlere Genel Bir Bakış (Dünden Bugüne Lice sempozyumunun Bildirileri, Lice 2008), Yeğeni M. Sait Ergin (Eski Silvan Müftüsü), Prof. Dr. M. Edip Çağmar / "Molla Ahmed Meylanî" (İhsan Işık / Diyarbakır Ansiklopedisi, 2013) ) – Geçmişten Günümüze Diyarbakırlı İlim Adamları Yazarlar ve Sanatçılar (2014) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör