Hekim, yazar (D. 1860 ?, Tarsus / Mersin – Ö. ?). Yaşamına dair yeterli bilgiye ulaşılamamıştır. İlk eğitimini Tarsus’taki medreselerde almış olduğu tahmin
edilmektedir. Sonra İstanbul’a gidip eğitimine orada devam ettiği söylenebilir.
Tıp eğitimini İstanbul’da aldı. Ancak eğitimini nereden ve kimden / kimlerden
aldığı bilinmemektedir. Saray’la olan ilişkisi açısından, yaşamının önemli bir
kısmını İstanbul’da sürdürdüğü anlaşılmaktadır. Muhtemelen Anadolu içinde ve
dışında, Osmanlının egemen olduğu toprakları gezme olanağı da bulmuştur. Bu
yollarda bilgi ve deneyimini de arttırmış olmalıdır.
Osman Hayri Efendi, Sultan II. Abdülhamit’in isteği üzerine, “Kenzus- Sıhhatül Ebdaniyye Eser-i Mürşid-i
Osmaniye” (1898) adlı kitabı yazmıştır.
Günümüz Türkçesiyle, “Bedenlerin
Sağlık Hazinesi / Osmanlıca Kılavuz Eser” adını taşıyan bu kitap, 1974
yılında Bahar Yayınları arasında Türkçe olarak yeniden yayımlandı. “Sıhhat Hazinesi” adıyla yeniden
yayımlanan kitabın kapağında, “Bitki
Maden ve Canlı Hayvanların Özellikleri ve Bunlarla Yapılan Tedavi Usulleri”
alt başlığı yer almaktadır.
Sıhhat Hazinesi’nden anlaşıldığı kadarıyla eski Türkçe
olarak yayımlanan kitap, 12 Haziran 1898 tarihli ruhsatname ile Matbaa-i
Osmanî’de basılmış ve ciltlenmiştir. Tarsuslu Tabip Osman Hayri, kitaba yazdığı
önsözde, kitaptaki tıbbi bilgilerin kaynağının, İdris, Davut, Lokman, Aristo,
Eflatun (Platon), Sokrat, İbni Sina ve Sertus olduğunu, içindeki bilgilerin
ise, Osmanlı, Arap, Acem, Rum, Hind ve Avrupalı tabipler tarafından defalarca
denenmiş bilgiler olduğunu belirtiyor.
HAKKINDA: Vücudun Sağlık Hazinesi (1974), Areios Tıp Eczacılık ve
Halk Sağlığı Dergisi (Tarsus / Sayı 1, Mart 2007), Uğur Pişmanlık / Tarsuslu Yazarlar ve Sanatçılar
(2008).