Hekim, asker,
siyaset adamı (D. 1868, Diyarbekir - Ö. 1903, San Remo / İsviçre). İlk ve
ortaöğrenimini memleketinde tamamladıktan sonra İstanbul’a giderek Askeri
Tıbbiyeyi (Tıp Fakültesini) tabip yüzbaşı olarak bitirerek, Haydarpaşa Tatbikat
Hastanesi’nde çalışmaya başladı. II. Abdülhamit İkinci zamanında Hürriyet ve
Meşrutiyet için çalışan, İttihat ve Terakki Cemiyeti’ni kurmuş olanlardan
biridir. Abdülhamit yönetimine karşı
çalışmaları duyulunca Rodos Kalesi’ne sürgüne gönderildi. Buradan kaçarak
Paris’e yerleşti. 1897’de İbrahim Temo, Abdullah Cevdet, Kafkasyalı Mehmet
Reşit ve Bakülü Hüseyinzâde Ali gibi arkadaşlarıyla birlikte Osmanlı İttihad ve
Terakki Cemiyeti’nin Cenevre Şubesi’ni kurdu. Burada, “Osmanlı” gazetesini
yayımladı. Aynı yıl cemiyetin Kahire Şubesi’nin kurulmasına öncülük etti.
Hükümet, İshak
Sukuti ve arkadaşlarının bu çalışmalarından tedirginlik duyarak. II. Abdülhamit
aleyhinde çalışmaktan vazgeçmeleri karşılığında kendilerine mesleklerine uygun
görevler verileceğini teklif etti. İshak Sükuti arkadaşlarıyla birlikte,
Trablusgarp’taki yetmiş sekiz siyasi tutuklunun serbest bırakılması
karşılığında bu öneriyi kabul etti ve Roma Büyükelçiliği’nde doktorluk görevi
aldı. İttihad ve Terakki Cemiyeti, bu dönemde yayınlarını yapmayı Londra’da
sürdürdü. Sukuti, bu yayınlara imzasız yazılarla destek verdi. Sürgünlük
yıllarında tüberküloza yakalanarak, İsviçre / San Remo’da öldü. Meşrutiyetten (1908)
sonra kemikleri 1909’da arkadaşı Dr. Rıza Nur tarafından İstanbul’a
getirilerek, Sultan Mahmut türbesi bahçesine gömüldü.
HAKKINDA:
İbrahim Alâeddin Gövsa / Türk
Meşhurları (1946), Ahmet Bedevi
Kuran / İnkılâp Tarihimiz ve İttihad ve Terakki (1948) - Osmanlı İmparatorluğundan İnkılâp Hareketleri
ve Millî Mücadele (1956), Dr. İbrahim Temo / İttihad ve Terakki Cemiyetinin
Teşekkülü ve Hidematı Vataniyye ve İnkılâbı Millîye Dair Hatıralarım (Romanya,
1939), Şevket Beysanoğlu / Diyarbakırlı Fikir ve Sanat Adamları (c.2, 1959, s.
41-43), Şehbal (sayı: 14-l5, Ekim-Kasım 1909), TDE Ansiklopedisi (c. 4, 1981,
s. 410-411), TDOE –TDE Ansiklopedisi 5 (2004), İshak Sükuti (Kent Haber,
28.9.2004), İhsan Işık / TEKAA (2006) - Diyarbakır Ansiklopedisi (2013).
