Gazeteci-yazar (D. 13
Nisan 1884, İzmir - Ö. 19 Mayıs 1914, İstanbul). Ahmet Nebil ve Züğürt imzalarını da kullandı.
İlk ve orta öğrenimini İzmir’de yaptıktan sonra Mekteb-i Mülkiye’den mezun oldu
(1908). II. Meşrutiyet’in ilanından sonra bir süre vilayet memurluğu, Meclis-i
Ayan kâtipliği, Rehber-i İttihâd-ı
Osmânî Mektebi’nde Felsefe öğretmenliği yaptı.
Yazı hayatına 1907
yılında İzmir gazetesinde başladı.
1910’da Ahmed Nebil ile birlikte Teceddüd-i
İlmî ve Felsefî Kütüphanesi’ni kurarak yayımladığı gazete, mecmua, telif ve
tercüme eserlerle geniş kitlelere hitap etti. Hâle, Tenkid, Zekâ, Eşek, Elmalum, Yine O isimli sanat ve mizah
dergileri yayımladı. 1913’te çıkardığı Türkiye’nin ilk felsefi dergilerinden
olan Felsefe Mecmuası’nda
materyalizmi savunun yazılar yazdı. Türkiye’de materyalist felsefeyi ilk
savunan yazarlardan biri olarak, sadece biçimde değil düşünce ve sanat alanında
da batılılaşmak gerektiği görüşünü ileri sürdü. Rıza Tevfik, Mehmed Rauf, Ziya
Gökalp, Ahmed Hilmi gibi döneminin birçok aydının görüş ve düşünceleri sert
biçimde eleştirdi.
Felsefenin geleceğin ilmi
olduğunu söyleyen Bahâ Tevfik, ahlak anlayışının dini ya da felsefi değil,
insani olması gerektiğini savundu. Kendisine rehber olarak gördüğü Nietzsche
hakkında bir eser yazdı ve Ahmed Nebil, Subhi Erdem, Memduh Süleyman’la
birlikte yabancı dillerden tercümeler yaptı.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Fransızca
İştikak Lugatı (Hasan Vasfı Menteş ile, 1907-09), 2 cilt), Tetkikat:
Teracim-i Ahval (1909), Hassasiyet Bahsi -Yeni Ahlak (Ahmet Nebil’le
birlikte, 1910), Teceddüd-i İlmî ve Edebî (1911), Nietzsche Hayatı ve
Felsefesi (Ahmet Nebil ve Memduh Süleyman’la birlikte, 1912; yeni bas.
2002), Karagöz Salnamesi (1913), Felsefe-i Ferd (1914), Muhtasar
Felsefe (1914), Felsefe-i Kant (1916), Biraz Felsefe (basılmadı,
el yazması Ankara Üniversitesi DTCF İsmail Saip Sencer Kütüphanesinde 1 / 4907
numarada kayıtlı, 82 sayfa), Mektep Dersleri, Felsefe Konusu.
ÇEVİRİ: Ba’su Ba’del
Mevt (Tolstoy’dan, 1909), Tarih-i Felsefe (Ahmet Nebil’le birlikte,
Alfred Fouille’den, 3 cilt, 1911), Feminizm Alem-i Nisvan (Odette
Locguerre’den,1912), Psikoloji - İlm-i Ahval-i Ruh (Ahmet Nebil’le Ribot
- Fouille -Worms -Robior -Boisac de Laotiere’den, 1912), Vahdet-i Mevcut -
Bir Tabiat Aliminin Dini (Ernst Haeckel’den, Ahmet Nebil’le birlikte), Madde
ve Kuvvet (Ludwig Buchner’den, A. Nebil’le birlikte, 3 cilt, 1911), Mantık
(Robier’den çeviri, tsz), Kâinatın Muammaları (Ernest Haechel’den,
1912’de Felsefe Mecmuası’nda tefrika edildi, kitap halinde yayımlanmadı).
KAYNAKÇA: Mücellidoğlu Ali Çankaya / Yeni Mülkiye Tarihi ve
Mülkiyeliler (c. III, 1968), Mehmet Akgün / Materyalizmin Türkiye’ye Girişi ve
İlk Etkileri (1988, s.235-280), Süleyman Hayri Bolay / Türkiye’de Maddeci ve
Ruhçu Görüşün Mücadelesi (2. bas. 1979, s.71-113), Hilmi Ziya Ülken /
Türkiye’de Çağdaş Düşünce Tarihi (2. bas. 1979, s.228 - 240), Abdullah
Uçman / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 4,
1991), Rıza Bağcı / Baha Tevfik’in Hayatı Edebi ve Felsefi Eserleri Üzerinde
Bir Araştırma (1996), Şükran Kurdakul / Şairler ve Yazarlar Sözlüğü (gen. 6.
bas. 1999), İhsan Işık / Yazarlar Sözlüğü (1990, 1998) - Türkiye Yazarlar
Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli
ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2006,
gen. 2. bas. 2007) - Ünlü Fikir ve Kültür Adamları (Türkiye Ünlüleri
Ansiklopedisi, C. 3, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).
