İslâm bilgini (D. ? - Ö. 1479, Filibe). Candar
(İsfendiyar) Oğulları Beyliğinin 10. hükümdarıdır. Babası II. Tâceddin İbrahim
Bey’in ölümü üzerine 1443 yılında bey oldu. İlk zamanlar kardeşi Kızıl Ahmet
Bey ile aralarında veraset meselesinden dolayı çıkan anlaşmazlık sona erdikten
sonra kendini imar, bilim ve sanat işlerine verdi. Bu süre içinde birçok yerde
cami, medrese, kütüphane, imâret, köprü, han ve hamam gibi eserler yaptırdı.
Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon seferi hayatının dönüm noktası oldu.
Kastamonu’nun elinden çıkacağını anlayan İsmail Bey, Sinop’a gidip kaleye
kapandı. Fatih, Kastamonu’ya geldi ve burayı zaptetti (1461). İsmail Bey’in
Sinop’a gittiğini öğrenen Fatih, Kastamonu’dan Sinop’a geldi. İsmail Bey,
Sadrazam Mahmut Paşa ile yaptığı bir mülâkatta verilen teminat üzerine kaleyi
barış yoluyla teslim etti (1461). Bunun üzerine Fatih de İsmail Bey’e Bursa
Yenişehir ile İnegöl ve Yarhisar’ı dirlik olarak verdi. Oğlu Hasan Beyi de Bolu
sancağının tımar sahibi yaptı.
Fatih, ilmî ve ahlâkî meziyetlerini bildiği
İsmail Bey’e kardeş muamelesi yaptı. İsmail Bey, Sinop’tan Kastamonu’ya döndü.
Oradan da Devrekâni’ye giderek ailesini yanına aldı. Veziri Şahinoğlu
Şehâbettin Ağa ile birlikte Yenişehir’e gitti. Bir süre sonra kendisine Filibe
sancağı verilerek orada oturmakla görevlendirdi. 1479 yılında Filibe’de öldü.
Orada yaptırmış olduğu Bey Mescidi yanındaki türbeye gömüldü.
İsmail Bey, Candaroğulları hanedanının seçkin
bir üyesidir. Fıkıha dair Hulvîyyât-Sultanî (veya Şâhî) adlı Türkçe bir
eser yazmıştır. Bu eser, dili bakımından da önemli bir belge sayılır.
Çevresindeki bilim adamlarına da Türkçe eserler telif ve tercüme ettirmiştir.
Zamanında Kastamonu, Anadolu’nun en önemli bir bilim şehri, sarayı da birçok
bilgin ve şairleri etrafında toplayarak onları himaye eden büyük bir kültür
merkezi olmuştur.
HAKKINDA: Abdülkerim Abdulkadiroğlu /
Candaroğlu İsmail Bey ve Hulviyyât-ı Sultânî Adlı Eseri Üzerine Notlar
(Kültürümüzden Esintiler, 1997), Erdoğan Alp / Candaroğulları Beyliği ve
Kastamonu (2000), Türk Ansiklopedisi (c. 20, s. 303-304), Nail Tan - Özdemir
Tan / Gurur Kaynağımız Kastamonulular IV (2005).
