Sinema tarihçisi, çevirmen, sözlükçü (D. 25 Aralık 1927,
İstanbul – Ö. 15 Aralık 2010, İstanbul). Tam adı Ali Nijat Özön. Bazı
eserlerinde N. Özer ve Adnan Ufuk imzalarını da kullandı. Edebiyat tarihçisi Mustafa
Nihat Özön’ün oğludur. Ankara Atatürk Lisesi (1946), Ankara Üniversitesi Dil ve
Tarih Coğrafya Fakültesi Türkoloji Bölümü ve Kütüphanecilik Enstitüsü (1952)
mezunu. Anadolu Ajansında uzun yıllar sekreter, çevirmen, bölüm şefi, redaktör
olarak çalıştıktan sonra (1958-80) emekliye ayrıldı. Ankara Üniversitesi
Siyasal Bilgiler Fakültesi Basın Yayın Yüksek Okulunda sinema dersleri verdi. 15
Aralık 2010 günü kalp rahatsızlığı sonucu Ankara Hacettepe Üniversitesi
Hastanesinde hayatını kaybetti.
“Yeni İtalyan
Sinema Okulu” adlı ilk yazısı, 1950 yılında Yağmur ve Toprak
dergisinde yayımlandı. 1951’den itibaren sinema eleştiri ve incelemeleri Yeryüzü,
Beraber, Pazar Postası, arkadaşlarıyla birlikte çıkardığı Sinema
(1956), Ulus, Akis, Yön, Yeditepe, Türk Dili, Devrim gazete ve
dergilerinde yer aldı. Arkın Sinema Ansiklopedisi, Meydan-Larousse
ve Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi’ne sinema ile ilgili maddeler
yazdı. Senaryo çevirileri yaptı. Çeşitli ödüller aldı.
ESERLERİ:
ARAŞTIRMA-İNCELEME-SÖZLÜK: Resimli Uygulamalı
Dilbilgisi (1954), Sinema Sanatı (1956), Ansiklopedik Sinema
Sözlüğü (1958), Türk Sineması Tarihi Dünden Bugüne 1896-1960
(1962), Sinema Terimleri Sözlüğü (1963), Sinema El Kitabı (1964),
Telaffuzlu Fransızca-Türkçe Okul Sözlüğü (1965), Türk Sineması
Kronolojisi (1968), İlk Türk Sinemacısı Fuat Uzkınay (1970), 100
Soruda Sinema Sanatı (1972), Telaffuzlu Fransızca-Türkçe Sözlük
(1972; 3. bas. Söylenişli Fransızca-Türkçe Sözlük adıyla, 1988), Sinema
ve Televizyon Sözlüğü (1973), Semaine du Cinéma Turc (Paris, 1975), Türk
Sineması Kısa Tarihçesi (Türkçe, İngilizce, Fransızca, Almanca, 1979), Sinema
ve Televizyon Terimleri Sözlüğü (1981), Sinema Uygulayımı, Sanatı,
Tarihi (1985), Dil Kılavuzu (1985; 3. bas. Güzel Türkçemiz
adıyla, 1986; gen. 4. bas. Büyük Dil Kılavuzu adıyla, 1995), Karagöz’den
Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları (2 cilt, 1995), Yeni Okul Sözlüğü
(1996), Temel Yazım Kılavuzu (1999).
ÇEVİRİ: Yurttaş Kane (senaryo, Orson Welles’ten,
1965), Sinemanın Temel İlkeleri (Pudovkin’den, 1966), Çağdaş
Sinemanın Sorunları (André Bazin’den, 1966), Potemkin Zırhlısı-Harb
Esirleri-Cehennemden Dönüş (üç senaryo), Film Duyumu (Sergey
Eisenstein’den, 1984), Film Biçimi (Sergey Eisenstein’den, 1985).
KAYNAK: Atilla Özkırımlı / Türk Edebiyatı
Ansiklopedisi (1982), Temel Yazım Kılavuzu (Virgül, sayı: 24, Kasım 1999),
Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), TBE
Ansiklopedisi (c. 2, 2001), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye
Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2. bas., 2009), Türkiye Yazarlar Birliği / Türkiye Kültür Sanat
Yıllığı (2011).
