Neyyire Neyir

Tiyatro Oyuncusu, Oyuncu

Doğum
Ölüm
13 Şubat, 1943
Eğitim
Darülmuallimat (Kız Öğretmen Okulu)
Diğer İsimler
Neyyire Eyüp Ertuğrul

Tiyatro ve sinema oyuncusu (D. 1903, İstanbul - Ö. 13 Şubat 1943, İstanbul). Asıl adı Neyyire Eyüp Ertuğrul olup, Türk sinemasının ilk kadın oyuncularından birisidir. Türk tiyatrosu ve sinemasının öncülerinden olan Muhsin Ertuğrul’un eşidir. Sinemadaki ilk iki Müslüman Türk kadınından biri olan oyuncu, Horhor Numune Mektebi’nnden sonra Darülmuallimat (Kız Öğretmen Okulu)’ı bitirdi (1921). Ardından ki yıl da devam ettiği Amerikan Kız Koleji’nde okul tiyatro grubunda oyunlarda rol aldı.

Neyyire Neyir, sinemaya, Halide Edip’in aynı adlı romanından uyarlanan ve Muhsin Ertuğrul’un yönettiği “Ateşten Gömlek (1923) filmiyle girdi. “Kezban” rolünü canlandıracak bir Türk kadın oyuncu bulmak için verilen gazete ilanına başvuran tek kişiydi. Bu filmde aldığı rol sayesinde Bedia Muvahhit ile birlikte Türk sinemasının ilk kadın oyuncularından birisi oldu (Bedia Muvahhit, aynı filmde “Ayşe” rolünü canlandırmıştı). Film afişinde Neyyire Neyir adını kullandı. 

Yine 1923 yılında girdiği Darülbedayi (İstanbul Şehir Tiyatroları)’de yine Neyyire Neyir adın kulla­narak, Othello oyunuyla profesyonel tiyatro oyunculuğuna başladı. Bağımsızlık Savaşı’nın kazanılmasından sonra aktör Şadi Fikret’in kurduğu Millî Sahne adlı toplulukla İzmir’e gitti. 1924 yılında İstanbul’a döndü ve Ferah Tiyatrosu’nda “Ertuğrul Muhsin ve Arkadaşları” adlı toplulukla sahneye çıktı. Türk tiyatrosunun en verimli dönemlerinden biri olan “Ferah Sezonu”nun yaratıcıları arasın­da yer aldı. Daha çok tiyatroya ağırlık veren Neyir’in ünlü sinema ve tiyatro adamı Muhsin Ertuğrul ile evlenmesi, o dönemin sanat çevrelerinde önemli bir olay kabul edildi. Eşiyle birlikte gittikleri Rusya gezisinin ardından 1928 yılında tekrar Darülbedayi Tiyatroso’na girdi ve yüzü aşkın oyunda rol aldı. Yaşamının sonuna kadar da Darülbedayi’de çalıştı.  

Çalış­kan, karakter sahibi bir sanatçı olan Neyyire Neyir, yirmi yıl süren sahne sahne yaşamında her zaman ilerliyen bir sanatçı yeteneği göstermiştir. Rusya ve Fransada tiyatro incelemeleri yapmıştı. Rusça, İngilizce, Fransızca bilir; piyano çalar, re­sim  yapardı. Sesi de güzel olan bir hanımdı. Tiyatronun her türünde ve birçok rolde oyuncu olarak tam başarı göstermiş­ti. 13 Şubat 1943 tarihinde yaşamını yitirdi ve İstanbul Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi.

Neyyire Neyir, canlandıracağı rollere titiz bir çalışmayla hazırlanan ve Darülbedayi sahnesinde unutulmaz kompozisyonlar çi­zen başarılı bir oyuncuydu. Rol aldığı oyunlardan kimileri şunlardır: İbsen’den Hortlaklar (1927) ve Peer Gynt (1935), Shakespeare’den Venedik Taciri (1930) ve Macbeth (1936), Nâzım Hikmet’ten Bir Ölü Evi (1932), Dostoyevski’den Cürüm ve Ceza (Suç ve Ceza, 1934), Gorki’den Ayaktakımı Arasında (1936), Tolstoy’dan Anna Karenina (1939), J. M. Barrie’den Bulunmaz Uşak (1940), Jean Cocteau’dan Müthiş Aile (1941) ve Andre Obey’den Nuh (1942).

Oynadığı filmler arasında ise yönetmenliğini Muhsin Ertuğ­rul’un yaptığı Kız Kulesinde Bir Facia (1923) ve Ankara Postası” (1929) sayılabilir.

HAKKINDA: İbrahim Alaettin Gövsa / Türk Meşhurları Amsiklopedisi (1946), Yurt Ansiklopedisi (cilt: 6, 1974), Ana Britannica Ansiklopedisi (cilt: 16, 1986).

FOTO GALERİ

İLGİLİ BİYOGRAFİLER

Devamını Gör