Şair ve
yazar, tiyatro ve dizi film oyuncusu (D. 7 Ocak 1914, İstanbul – Ö. 6 Ocak 2010,
İstanbul). İhsan Naim, İhsan Aygün, Enis Bülent Yedek, Aşık Devrim, Öksüz Memet
imzalarını da kullandı. Üsküdar Sokullu Mehmet Paşa İlkokulu (1926) ve Darüşşafaka
Lisesi mezunu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde okudu, öğrenimini
tamamlamadı. 1943’te Salah Birsel ve Burhan Arpad ile birlikte ABC Kitabevini,
1944’te kendi adına Devrim Kitabevini kurdu.
1930
yılında Darüşşafaka’da başladığı tiyatro çalışmalarını 1932’de Üsküdar’da
kurduğu Gençler Mahfilinde sürdürdü. 1951’de oyuncu olarak başladığı İstanbul
Şehir Tiyatrolarında bir süre de yöneticilik yaparak 1973’te emekliye ayrıldı.
Tiyatronun yanı sıra sinema çalışmalarına da katılarak otuz civarında sinema
filmi ile Yuva, Belene, Dönemeç, Süper Baba, Yeni Hayat, Zeybek Ateşi, Baba Evi gibi televizyon film ve dizilerinde oynadı.
Öykü,
deneme ve şiirleri Varlık, Yücel; 1936’da çıkardığı Gündüz dergileri ile Hakimiyet-i
Milliye gazetesinde yayımlandı. Öykülerinin bir bölümü yabancı dillere
çevrildi, Bir Martı Gibi adlı şiiri Mustafa Şükrü, Gözü Bende Kaldı
şiiri Bora Ayanoğlu tarafından bestelendi.
“Bir dönem
edebiyata merak salan, "Evimiz", "Hatıralar" ve "Yemen
Türküsü" adlı yayımlanmış üç kitabı bulunan Devrim’in yazın dünyasındaki
yolculuğu da Darüşşafaka’daki yıllarında başlıyor: “1930’lu yıllarda edebiyata
merak saldım. O yıllarda Resimli Ay diye bir mecmua çıkıyordu. Bir de Küçük
Hikâyeler Koleksiyonu adlı yine bir ilave mecmua yayımlanıyordu. Bunlar, bir
hikâye müsabakası açtı. Yedinci sınıftayım. Benim Darüşşafaka’daki numaram 918,
bir de yanımda arkadaşım var: 919 Rüştü… İki hikâye yazmışım, ikisini de
müsabakaya sokmak istiyorum. Bir hikâyemi Rüştü’nün adına soktum ve o hikâye
müsabakayı kazandı. Resimli Ay Matbaası Rüştü’ye on, on beş cilt kitap ve
mecmua hediye etti. Yarışmayı kazandıktan sonra Varlık dergisine abone oldum,
hikâyelerim Varlık’ta çıkmaya başladı. 1934 senesinde imzam iyice meşhur
olmuştu, Sait Faik, İhsan Devrim ve Ümran Nazif…”
Darüşşafaka'dan
sonra hukuk fakültesine devam eden Devrim,
"1938’de
hukuk fakültesindeyim. Üç arkadaş, ABC Kitapevi’ni açtık: Hikâyeci ve gazeteci
Burhan Arpad, şair Salah Birsel ve ben… Daha sonra Burhan ve ben ayrıldık. ABC
Kitapevi’nin karşısında bir kasap vardı. O dükkânı kiraladım ve Devrim
Kitapevi’ni açtım. Devrim Kitapevi uzun yıllar devam ederdi fakat Rıfat
Ilgaz’ın ‘Sınıf’ kitabını ben bastım.”
İhsan
Devrim sahnelerde…
Tiyatroyla
tanışması da Darüşşafaka yıllarına rastlıyor Devrim’in: “Daha okuldayken,
Üsküdar Gençler Mahfeli diye amatör bir tiyatro topluluğu kurduk. Böylelikle
Darüşşafakalı ve Üsküdarlı arkadaşlarımla beraber piyesler hazırlamaya
başladık. Üsküdar parkının karşısında Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) binası
vardı ve CHP salonunu bize verdi. Cumartesi-pazar günleri o salonda temsiller
vermeye başladık. Üsküdar halkı bizi kucakladı”
Perde
açılıyor
Devrim,
birinci yılın sonunda hukuk eğitimini bıraksa da, okulda tanıştığı bir üst
sınıftan İlhan Hanım ile 1940'ta hayatını birleştirmiş: “Evlendim, Bakırköy’e
yerleştim. Bakırköy Halkevi’nde çalışmaya başladım. Tam amatör bir tiyatroculuk
hayatımız vardı. İyi bir oyuncu olan Turhan Göker de halkevinde bizimle çalışıyordu.
Aynı zamanda Şehir Tiyatrosu’nda da vazifeliydi. Israrla benim Şehir
Tiyatroları’na müracaat etmemi istiyordu: 1950 veya 1951 yıllarında Şehir
Tiyatroları’ndan bir mektup aldım. Tepebaşı’ndaki Şehir Tiyatroları’nda
Yönetmen Mahmut Moralı’yı görmem isteniyordu. Meğer Turhan Göker benim adıma
Şehir Tiyatroları’na müracaatta bulunmuş.” Böylece Şehir Tiyatroları’nda suflör
olarak çalışmaya başlayan Devrim, 1973’te emekli oluyor.
Bir
diziyle gelen şöhret
1993-1997
yıllara arasında bir özel kanalda yayına giren “Süper Baba” adlı dizi emektar
oyuncunun geniş kitlelerce tanınmasına vesile olmuş. Belki de bu nedenle o
dizide oynadığı Sürmeneli Yakup dede rolünün kendisini en fazla heyecanlandıran
rol olduğunu söylüyor: “Dizi beş sene devam etti, onun arkasından ‘Baba Evi’
geldi. Seyirci beni beğendi. Ben de o beğeniye layık olmaya çalıştım.”
ESERLERİ:
ÖYKÜ: Evimiz
(1937), Yemen Türküsü (1943).
ŞİİR: Hatıralar
(1938).
KAYNAKÇA: Yaşar Nabi / Genç Neslin En Güzel Hikâyeleri (1938), Sulhi Dölek / İhsan Devrim: Yaşayan
En Eski “Varlık” Yazarı (Varlık, Ekim
1996), Mehmet Behçet Yazar / Edebiyatçılar Alemi - Edebiyatımızın Unutulan
Simaları (yay. haz. Mustafa Everdi, 1999), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık
/ Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları
Ansiklopedisi (2007, 2009), Türkiye
Yazarlar Birliği / Türkiye Kültür Sanat Yıllığı (2011), İhsan Devrim - 918 İhsan… “Burada” (darussafaka.org, erişim:
16.01.2016).
