17. Yüzyıl Osmanlı dönemi
Diyarbekir valilerinden. Arnavutluk’tan Gümülcine’ye gelmiş bir Hristiyan aile
çocuğudur. Kimi tarihçilere göre Drama’dan gelmiştir. Devşirme olarak
İstanbul'a getirilmiş ve Zülüflü
Baltacılar ocağında eğitim aldı. Saraydan müteferrikalıkla çıktı ve Divan-ı
Hümayun çavuşluğu yaptı. Oradan Zile voyvodalığına gönderildi ve sonra İstanbul'a dönerek
kapılar kethudası ve küçük imrahorluk görevlerini yaptı. Halep, Sivas ve
Diyarbakır Valiliği yaptı. Valiliği döneminde (1606-1611) adıyla anılan Nasuh
Paşa Camii inşa edilmiştir.
Cemaziyelahir 1020'de (Ağustos
1611) sadrazam olup Zilhicce 1020'de (Şubat 1612) I. Ahmed'in kızı Ayşe
Sultan'la evlendi. 27 Ekim 1614’te katledildi. Okmeydanı'nda ya da Şahkulu
mezarlığında gömüldü. Akıllı, alim, fazıl ise de gazap ve kindarlıkla meşhurdu.
Sadrazamlığında köpekleri Üsküdar'a sürmüştür. Oğullarından Ali Bey 1643’te
idam edildi. Diğeri Ömer Bey'dir. Torunlarından Mustafa Bey oğlu Süleyman Bey
1807’de ve kardeşi Nu'man Bey 1617’de vefat ederek Haydarpaşa'ya
defnedilmişlerdir.
KAYNAKÇA:
İsmail Hakkı Uzunçarşılı / Osmanlı Tarihi III. (Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII.
Yüzyıl Sonuna kadar, Ankara: TTK, Altıncı Baskı 2011), Sicill-i Osmanî (c.
IV, s. 556).
Fatih Paşa Mahallesi, İç Kurşunlu Sokakta
yer almaktadır. Osmanlı valilerinden Nasuh Paşa11 tarafından eşi
Servinaz Hanım adına 1015-1020 H. / 1600-
Cami, doğu-batı yönünde enine dikdörtgen
planlı harim, yazlık kısım, minare ve avludan oluşmaktadır. Cephe düzenlemesi
iki renkli düzgün kesme taş malzemeden yapılmıştır (Foto:58).
Kare planlı avluya doğudaki taç kapıdan
girilmektedir. Taç kapı basık kemerli olup sivri kemerli bir niş içine
alınmıştır. Avlunun güneydoğusunda minare, güneyinde de yazlık kısım yer
almaktadır. Yazlık kısım bir revak şeklinde düzenlenmiştir (Çizim: 32;
Foto:59).
Minare, caminin güneydoğusunda, yapıdan
bağımsız olarak yükselmektedir. Kare kaideli ve silindirik gövdelidir. Kare
kaidenin kuzey yüzünde minarenin giriş kapısı yer almaktadır. Kapının basık
kemeri iki renkli geçmeli taşlardan oluşmaktadır. Stilize sarı ters-siyah düz
palmetlerden meydana gelmektedir. İki bölümlü pabuç kısmı altta köşelerde üçgen
piramidal, cephelerde ortadaki düz yanlardakiler ters üçgenlerden meydana
gelen geçiş bölümünün üzerinde sekiz kenarlı ikinci bölüm bulunmaktadır. Gövde
siyah renkte olup sade tutulmuştur. Şerefe beş sıra mukarnaslı altlık üzerine
oturmaktadır. Şerefe korkuluğu dikdörtgen taş levhalarla şeklinde olup oyma
tekniğinde altı kollu yıldızlardan gelişen geometrik bezemelidir. Silindirik
petek kısmı kısa tutulmuştur.
Kuzeydoğudaki basık kemerli
kapı açıklılığında avludan harim kısmına girilmektedir. Kapıyı üç yönden
kuşatan iki bordür, belli bir seviyede kesilmektedir. Harim mekânı ortadaki
dört sütunla dokuz bölüme ayrılmış ve ortada kubbe yanlarda ise çapraz tonozla
örtülüdür. Kıble duvarının ortasında giriş ekseninden biraz doğuya kayan
mihrap, varım daire planlıdır.
Nasuh Paşa'nın 1606–1611
yıllarında eşi Servinaz Hanım adına yaptırdığı cami Özdemir Mahallesinde,
Kurşunlu Cami ile Kale Camii arasında yer alır. Cami kagir, küçük bir yapıdır.
Avlusunun güney tarafında sekizgen planlı Zincirkıran Türbesi vardır. Çeşitli vakıf
kayıtlarında ismi geçen Servinaz Hanım Medresesi'nin sadece bazı duvarları
kalmıştır. Burada bir de Hacı İsa bin Ali Medresesi varmış.
Nasuh Paşa eşi Serviseha Hatun
binti Abdullah’ın 30.9.1041/ 20 Nisan 1632 tarihli vakfiyesi vardır. Ancak
arşivde bazı vakıf kayıtları bulunmaktadır.
Mazbut
Vakıflar listesinde "Nasuh Paşa Vakfı" şeklinde kayıtlı olan Nasuh
Paşa Camii Vakıflar Genel Müdürlüğünce 1970, 1975 ve 2004 yıllarında
onarılmıştır.
KAYNAK: VGMA. 571
Nolu defter, sayfa 258, sıra
87’de kayıtlı, 30.09.1041
tarihli Vezir Nasuh paşa Halilesi Serviseha Hatun binti Abdullah Vakfı.
