Mervani Beyliğinin üçüncü ve en önemli hükümdarı. 1011-1061 yılları arasında devletin başında kalmıştır. Nasruddevle unvanıyla bilinen bu hükümdarın tam adı Ebu Nasr Ahmed bin Mervan’dır. Doğum tarihi tespit edilememiştir. Kürtlerin Humeydiyye kabilesinin Ceharbuhtiyye koluna mensup olan babası Mervan bin Kek, Siirt’in Şirvan ilçesine bağlı Kormas Köyüne mensup olup bu köyde değirmen işleterek geçimini sağlardı.
Büyük kardeşi Mümehhidüddevle Ebû Mansur Saîd'in 1011 veya 1012'de Lice yakınlarında bulunan Atak kalesinde şerefine verilen bir ziyafette öldürülmesi üzerine beyliğin yönetimini eline aldı.
Nasruddevle önce ülkesindeki asayiş sorunlarını halletti. Bu amaçla Amid’i ele geçirmiş olan Şero bin Mem’i (Şervin bin Muhammed) etkisiz hale getirdi. Bu sırada ülkesinin sınırları doğuda Erciş, batıda Harput, güneyde Nusaybin ve kuzeyde Muş’a kadar uzanıyordu. Murat Nehri, Mervanîler ile Bizanslılar arasında doğal bir sınır oluşturuyordu. Nasruddevle ülkesinde huzuru tesis edince imar faaliyetlerine başladı. Bu amaçla Meyyafarikin ve Amid şehirlerinin surlarını tamir etti ve güçlendirdi. Buraların bakımını sağlamak için vakıflar kurdu. Savunma amaçlı tedbirler aldı. Devletin başkenti olan Meyyafarikin’de hastane, han, hamam, çarşı, köprü, Saat Kulesi ve Caminin yanı sıra halkın su ihtiyacını karşılamak amacıyla üç büyük su kanalı açtırdı. Dicle Nehrinin kenarında kendi ismiyle anılan Nasriyye kentini kurdu.
Nasruddevle'nin hükümdarlığı 50 yıl kadar sürdü. Bu süre içinde Diyar Rabia'daki Ukayliler'in birkaç başarısız saldırıları ve Oğuzlar'ın 2 yıl kadar devam eden yağma hareketleri dışında Mervânî ülkesi büyük bir güven ve huzur içinde yaşadı. Nasruddevle önceleri Bizans'a, daha sonraları Selçuklulara vergi ödemek suretiyle bu barış ve güveni sağlamayı başarmıştı.
Nasruddevle adaleti, hayırseverliği, güzel yönetimi ile kendisini halka çok sevdirmişti. Bölge büyük bir kalkınma ve bolluk içinde idi. Onun zamanında Meyyâfankin ve Âmid bilginlerin, sanatkârların, şairlerin ve siyasî mültecilerin toplandığı birer merkez olmuştu.
Nasruddevle, surlara, köyler ve başka gelir kaynaklarını da vakfetmiştir. El-Akabe hamamını ve Şercan ovasında Kaynak pınarının yanındaki yeni Hamam'ı da yaptırarak surlara vakfetti.
13 Kasım 1061 tarihinde Meyyâfârıkîn'de öldüğü zaman 80 yaşında idi. İslâm Ansiklopedisinin “Nasruddevle” maddesini yazan Harold Bowen. “Nasruddevle, azimli, âdil, âlicenap ve intizamlı olarak tavsif edilmektedir, şehvete düşkün bir kimse olmasına rağmen, dinî hükümlere sıkı sıkıya riayet etmekte idi.” demektedir.
Nasruddevle öldüğünde ilkin Muhdese Camiine ve bazı kaynaklara göre de Sedıli'deki Saray'a gömüldü. Sonra, kızı Sittülmülk'ün 1085 yılında Muhdese Camii yanındaki türbeye nakledildi. Bugün bu camiin de, sarayın da, türbenin de yeri belli değildir.
KAYNAK:
Şevket Beysanoğlu / Diyarbakır’da Gömülü Meşhur Adamlar (1985, s. 40-44, 46).
H.F. Amedroz / The Marwanid Dynasty of Maiyafarikîn, Journal of the Royal
Asiatic Society (1903, s. 123 vd.), Harold Bowen / “Nasruddevle” (c. 9, s.
120).
