Biyografi yazarı, bibliyograf. (D. 1839, Bağdat - Ö. 1923, İstanbul). Irak’ta Zâbit Mektebinden
mezun oldu. 1875 yılında İstanbul'a
geldi. Mirliva rütbesi ile Jandarma
Dairesi Müdürlüğü yaptı. Bu
görevinden 1920 yılında emekli oldu. Bîr yandan askerlik yaparken diğer
taraftan da ilmî çalışmalarını yürüttü.
Kâtip Çelebi’nin İzahul'Meknûnfı'z-Zeyli
alâ Keşfe'z-Zünûn an Es-mâi'l'Kütübi
vel-Fünûn adlı eserine (Keşfü'z-Zünûn Zeyli) Arapça bir zeyl
hazırladı. Bu eser, Kilisli Rıfat Bilge
tarafından düzeltilerek, 2 cilt
olarak 1945 ve 1947 yıllarında yayımlandı, 2. basımı 1972’de yapıldı. Kâtip Çelebi tarafından görülmeyen ve ondan sonra yazılan dört bin kadar eseri içermekte olan
bu çalışma İran’da da birçok defa basılmıştır. İsmail Paşa emekliliğinin üçüncü yılında öldü, Bakırköy Mezarlığında
toprağa verildi.
ESERLERİ
(Biyografi):
Hediyetü'l Arifin (İsmail Paşa'nın
doğuda yetişen yazarlar ve
eserleri ile eserlerin muhtevaları hakkında bilgiler), Hediyetul'Arifîn fî Esmâi'l Müellifin ve
Asâri'l-Musannifin Hediyetü'l Arifin (Esmaü'l-Müellifin diye de
bilinir, 2 c., 1952, 1955). Bu son
eserin geniş bir indeksi Nail Bayraktar
tarafından hazırlandı (Hediyyetü'l'Arifîn Şöhretler İndeksi, 1990).
KAYNAK:
Keşfü'z-Zünûn Zeyli (önsöz, 1990), Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi 1
(1977), Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi 2 (2002), Hulusi
Kılıç,"Bağdatlı İsmail Paşa," TDV İslam Ansiklopedisi
4/447-448), A. Yücel / TMA s. 57)