Mimar, gazeteci, şair, siyaset adamı (D. 1910, Ula / Muğla – Ö. 10 Ekim 2008, Muğla). Tam adı Nail
Vahdeti Çakırhan olup şiirlerinde Nail V. imzasını kullandı. Konya Lisesi
(1929) mezunu. İstanbul Üniversitesi Tıp, Hukuk ve Edebiyat fakülteleri ile
Moskova Doğu Halkları Üniversitesinde okudu. Mustafa Kemal Atatürk’ün yakın arkadaşlarından
Hasan Rıza Çambel’in kızı Prof. Dr. Halet Çambel’le evlendi.
Lise yıllarında şiir yazmaya başlayarak on yedi
yaşında iken Konya'da Kervan
dergisini çıkardı. Lisenin son sınıfında yazdığı bir şiir yüzünden gözaltına
alınması sonrasında Atatürk'ün telefon talimatıyla serbest bırakıldı. Şiiri çok
beğenen Nazım Hikmet, onu İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencilerinin
yayımlamakta olduğu Hareket dergisinde
yayımladı ve bu vesileyle tanıştılar. Çakırhan, Nazım Hikmet'in önerisi ile onun yayınladığı Resimli Ayu dergisinde çalışmaya başladı. Bir taraftan da Cumhuriyet gazetesinde
düzeltmenlik yaptı, şiirler yazmaya devam etti. Şiirleri, Halka
Doğru, Resimli Hafta, Ses, Görüşler, Gerçek gibi dergilerde yayımlandı. 1930'da Nazım
Hikmet ile birlikte 1+1=Bir adlı
ortak şiir kitabını çıkardılar. Bir süre Nazım'ın babasının evinde birlikte
yaşadılar, komünist teşkilat kurmak suçundan tutuklandılar (1932). Cumhuriyetin
kuruluşunun onuncu yılında çıkarılan aftan sonra Sovyetler Birliğine gitti. Moskova Doğu Halkları Üniversitesi'nde iki buçuk yıl sosyalist ekonomi
derslerine devam etti. Dönüşünde
gazetecilik ve muhasebecilik yaptı. 1946’da Türkiye Sosyalist Emekçi Köylü
Partisinin kurucuları ile yargılanarak, Ceza Yasanın 141. maddesinden dört yıl
hüküm giydi. 1950 affıyla serbest bırakıldı.
Çakırhan, Osmaniye Toprakkale’de, eşiyle birlikte
arkeolojik kazılar yaptı. 1963'te Ankara'da,
projesi Turgut Cansever'e ait Türk Tarih
Kurumu binasının inşaatını gerçekleştirdi. Almanya
Büyükelçiliği'ne bağlı Alman Lisesi'nin yapımını üstlendi. Halet Çambel'in Chicago
Üniversitesi ile işbirliği içinde kazılara başladığı Ergani'de bir
kazı evi yaptı. 1980’nin başında
Muğla’ya döndü. Mimarlık eğitimi almamasına karşın, Muğla ve Ula mimarisi
üzerine yaptığı restorasyon ve mimari çalışmalarıyla tanındı. Geleneksel Anadolu mimarisini canlandırdığı yapılarıyla mimarî ödülleri
aldı. Muğla-Konakaltı çalışmasıyla kendisine 1983 Uluslararası
Ağa Han Mimarlık Ödülü verildi. Bu ödülden aldığı para ile Muğla’daki eski bir
hanı Kültür Evi olarak restore etti. Gökova, Dalyan, Bodrum, Muğla, Datça ve
Fethiye’deki çalışmalarıyla geçmişin mimari değerlerini günümüze taşıdı. Nâzım Hikmet Kültür ve
Sanat Vakfı Danışma Kurulu ve Tarih Vakfı kurucu üyesidir.
ESERLERİ:
ŞİİR: 1 + 1 = Bir (Nâzım Hikmet ile,
1930), Daha Çok Onlar Yaşamalıydı (Bütün Şiirleri, 1996).
DENEME: Harbin Eşiğindeki
Türkiye (Tan Gazetesi
Yazıları, 2003).
ANI-MEKTUP: Üç Hapishaneden Mektuplar
Canım Halet'çiğim (2008), Anılar: Nail Çakırhan, (haz. Erden
Akbulut, 2008).
DİĞER: Yapı Sanatında Yarım Yüz Yıl
(2006).
KAYNAK: Suut Kemal Yetkin / Türk Mimarisi (1970),
Metin Sözen / Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı (1984), Nail V. Çakırhan / Daha Çok
Onlar Yaşamalıydı (1996), Melih Cevdet Anday / Şair Nail V. (Cumhuriyet,
18.4.1997), M. Kadri Atabaş / Türk Mimarları (2000).TBE
Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür
Adamları Ansiklopedisi (2007, 2009), Türkiye Kültür ve Sanat 2009 Yıllığı
(2009).
