Bilim
tarihçisi, akademisyen, profesör. 1960, Bursa doğumlu. Bursa Kız Lisesi (1977),
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe Bölümü (1981)
mezunu. Aynı anabilim dalında (kürsüde) 1983 yılında Ortaçağ İslâm Uygarlığı
matematikçilerinden Ebû Kâmil Şucâ’ın Cebir Kitabı üzerine yüksek lisans
tezini, 1988 yılında da yine Ortaçağ İslâm Dünyası matematikçilerinden
Kerecî’nin Cebiri üzerine doktora tezini tamamladı.
1987
yılında Bodleian Kütüphanesi’nde (Oxford) ve Cambridge Üniversitesi Kütüphanesi’nde 4 ay doktora teziyle ilgili araştırmalar
yaptı. 1989-90 yılında 6 ay süreyle İtalyan hükümetinden aldığı bursla Bilim
Tarihi Müzesi’nde (Floransa) ve Vatican Kütüphanesi’nde Ortaçağ Latin
matematikçileri ile İslâm matematikçileri üzerine karşılaştırmalı çalışmalarda
bulundu. 1990 yılında İtalya Hükümeti’nin araştırma bursu ile altı ay
Floransa’daki Bilim Tarihi Müzesi’nde ve Vatikan Kütüphanesi’nde Ortaçağ Latin
matematikçileri ile İslam matematikçileri üzerinde yapılan karşılaştırmalı
çalışmalara katıldı. 1996 yılında doçent, 2002’de profesör oldu. Çeşitli
bilimsel toplantılara bildirileri ile katıldı. TRT için Türklerin Bilim ve Teknolojiye Katkıları adlı belgesel programın
metin yazarlığını yaptı. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk
Kültür Merkezi’nin desteklediği Osmanlılarda
Bilim adlı projenin üyesi olarak çalıştı. 2004–05 öğretim yılında Oklahoma
Üniversitesi Bilim Tarihi Bölümü’nde misafir öğretim üyesi olarak ders verdi. Dönüşünde
Ankara Üniversitesi DTCF Felsefe bölümünde öğretim üyesi olarak çalışmalarını
sürdürdü.
Aydın Sayılı,
Ankara Üniversitesi’nde görev yaptığı uzun yıllar boyunca sadece üç doktora
öğrencisi yetiştirdi. Onlardan Sevim Tekeli astronomi tarihi, Esin Kâhya doğa
bilimleri tarihi ve tıp tarihi, Melek Dosay ise matematik tarihi alanında
doktoralarını yaptılar.
Matematik tarihi ve felsefesi, İslâm dünyası hakkında makalelerini, Belleten, OTAM, Felsefe Dünyası, Araştırma, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, Bilim Tarihi, Bilim ve Teknik, İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Bilge dergilerinde, Bilim ve Felsefe Metinleri, Osmanlı, Düşünen Siyaset kitaplarında, TDV İslâm Ansiklopedisi ve Türkler Ansiklopedisi’nde; çevirilerini ise çeşitli sempozyum bildiri kitaplarında, Erdem, OTAM dergilerinde yayımladı.
KİTAPLARI:
TELİF: Al-Khwârazmî's Algebra (Hijra Council, İslamabad, Hârezmî’nin Cebir kitabı hakkında, 1989), İlel Hesab el-Cebr ve'l –Mukâbele (doktora tezi, Ortaçağ İslâm cebircilerinden Kerecî’nin cebir risalesinin incelemesi, 1991), Beş Büyük Cebir Bilgini (Ömer Akın ile,1994), Bilim Tarihi Kılavuzu-Bilginler ve Yapıtlar (Remzi Demir, Hüseyin Gazi Topdemir, Yavuz Unat, İnan Kalaycıoğulları ve Yasemin Emlü ile, 2001), Bilim Tarihine Giriş (Sevim Tekeli, Esin Kâhya, Remzi Demir, Hüseyin G. Topdemir, Yavuz Unat, Ayten Koç Aydın ile, 2001), Cezerî’nin El-Cami‘ Beyne’l-‘İlm ve’l-‘Amel en-Nafi’ fî Sınaati’l-Hiyel Adlı Eseri (2002).
ÇEVİRİ: Meşhur Matematikçiler (67 sayfa, Frances Benson Stonaker’den,1989), Antik Bilim ve Modern Uygarlık (Remzi Demir ile birlikte, George Sarton’dan, 1995), Bilim Tarihinde Yöntem (George Sarton’dan; Remzi Demir, Yavuz Unat ve Güldeniz Can ile, 1997), Maarifimiz ve Servet-i İlmiyyemiz (Tüccarzâde İbrahim Hilmi’nin [1876-1963] eseri, Osmanlıcadan, 2000).
Konferans ve Kongre Tebliğleri:
1) “Batılılaşma ve Çağdaş
Bilimlerin Türkiye’ye Girişi”, Bilim Tarihi Sempozyumu, 8 Mayıs 2001, Balıkesir
Üniversitesi Rektörlüğü),
2) “Bilim Tarihinde Çevirinin
Yeri”, Çeviri Sempozyumu, 3-4 Kasım 2000, Tömer Bursa Şubesi, Bursa.
3)
“ Tüccarzâde İbrahim Hilmi ve Osmanlı’nın Uğradığı Felaketlerin
Sebeplerine İlişkin Görüşleri”, XIII. Türk Tarih Kongresi, 4-8 Ekim 1999,
Ankara.
4) "Eğitim Felsefesi ve Bilim
Tarihi", I. Eğitim Felsefesi Kongresi Bildirileri, Van 1995, ss.291-295.
5)“Takiyüddin’in Cebiri”, III.
Uluslar arası Türk Kültürü Kongresi, 25-29 Eylül 1993, Ankara.
6)"Ebû Kâmil'in
Hârezmi'den Aldığı Etkiler Konusunda Bazı Düşünceler"(tebliğ),
Uluslararası İbn Türk,Harezmi,Farabi, Beyruni ve İbn Sina Sempozyumu
Bildirileri, Ankara 1990, ss.265-269.
KAYNAKÇA: İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2009) – Ünlü Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).
