İbrahim Edhem

Anı yazarı, asker. (D. Yunanistan / Servis (Serfice) / Tesalya, 1845 - Ö. İstanbul, 1912). O zaman Serfice, Manastır ilinin altı sancağından biriydi. Olympos dağının orman­lı eteklerinde, İnce Karasu ırmağına dökülen bir derenin kenarındadır. Çevresi bağ ve meyve bahçeleriyle örtülü şirin bir kasaba... İbrahim’in dedeleri ulema (hukukçu, öğretim üyesi ve din adamları sınıfı) sülalesinden olup, bu alanda az çok ün yapmış­lar ve Arapzade lakabıyla anılılardı. Babası Hacı Hüseyin Efendi 1850’li yıllarda İstanbul’a yerleşmişti.

İbrahim Edhem on yaşma gelince öğrenimi için Enderun-i Hümayun (Saray Okulu)’a verildi. 1862’de buradan mezun olarak orduda görevlendiril­di. Girit’te ayaklanma baş gösterince İstanbul’dan isyanı bastır­mak üzere yollanan birlikte mülazım (teğmen) rütbesi ile yer aldı. Orada, henüz 23 yaşındayken ilk harp madalyasını kazanarak (1868) İstanbul’a döndü. 1876’da Gazi Ahmet Muhtar Paşa komutasındaki kuvvet­lerle Karadağ isyanına karşı gönderildi. Bir yıl sonra, Vidin Kalesi’nde bulunan Gazi Osman Paşa ordusuna verildi. O sırada rütbesi binbaşıydı. 19 Temmuz’dan 9 Aralık 1877’ye kadar süren kuşatmada, Rus ve Romenler karşısında Osmanlının gücü onların altıda biri kadar olmasına rağmen, Plevne kuşatması beş ay sürdü. Bunda, Türk askerinin ve Plevne Müslümanlarının kahramanlığı yanında, harp tarihinde bir dönüm noktası oluşturan toprak tabyaların kullanılması da etkili olmuştu.

Çar tarafından Plevne harekatını yönetmek için gönderilen general Totleben’in, “Plevne insan eliyle yapılan en kuvvetli kaledir ve Türkler tarafından savunulursa alınması kolay olmayacaktır” demesi tarihe geçmiştir.

İbrahim Edhem, Plevne Savaşı’nda esir düşerek gönderildiği Harkof’ta dokuz ay kaldı ve bu sürede, kendi gözleriyle görüp alevleri içinden geçtiği Plevne Savaşı’ndaki anılarını “Plevne Hatıraları” adı altında kaleme almış ve İstanbul’a dönünce  bu kitap1880 yılında Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanmıştır.

KAYNAK: Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (1999), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).