Beytullah Şişmanoğlu

Eğitimci, yazar. (D. Bulgaristan / Deliorman / Razgrat / Varatlar (Delçevo), 1913 – Ö. Güneşli / İstanbul, 1992). İlkokulu köylerindeki Türk mektebinde okudu. Slav alfa­besini, okulun dışında ders aldığı köyün bakkalı Bratovan’dan öğrendi. Babası Ahmet Ağa oğlunun okumasına özen gösteriyordu. Beytullah, orta öğrenimini İsperih’teki Türk rüşti­yesinde (ortaokul) tamamladı. Bulgar lisesinde okumak istiyordu ama oraya kabul edilmedi. Bunun üzerine Şumnu’da “Nüvvab” İmam-Hatip okuluna yazıldı ve “Nüvvab” okulunun “Tâli” kısmını birincilikle, aynı okulun “Âli” (yüksek) kısmım da bitirdi.

Şişmanoğlu, bölge müftüsü olarak Eskicuma’ya atandı. Ama aklında hep öğretmen olmak sev­dası vardı. Yeni ders yılında Şumnu Türk Rüştiyesi’ne öğretmen ola­rak atandı ve tabiat bigisi derslerini okutuyor, doğa olayları onu cidden çok ilgilendiriyordu. “Nüvvab”da da botanik ve jeoloji dersleri okuttu...

Lâtifeci bir adamdı, bu özelliği onu gerek öğ­renciler ve gerekse öğretmen arkadaşları arasında sevilen biri yapmıştı. Verdiği mizah örnekleri genellikle Türk edebiyatı tarihindendi. Derslerini ustalıklı bir Türkçe ile anlatıyor, Türk tarihinden ve sultanlardan söz ederek onların yüceliğini vurguluyordu. “Kur’an” öğretmeni Mehmet Ali Efendi’nin hiç onu­runa dokunmadan kimi özelliklerini ustaca açığa vuruyor; ama bu, onu eleştirdiği anlamına gelmiyordu. Uzun yıllar Şumnu Filialın’da Osmanlıca-Türkçe ve Türk edebiyatı dersleri de okuttu.

Beytullah Şişmanoğlu’nun öğretmenlik yaptığıu yıllarda okul kitapları yoktu. Genç öğretmen bu nedenle kitap yazmaya soyundu. Doğa bilimleri üstüne, Türk dili ve ede­biyatına dair on kadar kitap yazdı. Bundan başka bilimsel ve sanatsal araç­lara dair kitapları da vardır.

Şişmanoğlu, 1989 yılında Türkiye’ye geldi ve Güneşli / İstanbul’a yerleşti. 1992 yılında orada hayata gözlerini yumdu.

BAŞLICA ESERLERİ: Yeni İlm-i Hayvanat / Nüvvab 5. Sınıf İçin (Sofya, 1940), Yeni İlm-i Nebatat / Nüvvab 4. Sınıf İçin (Sofya, 1942), Atasözleri ve Özlü Sözler (Yusuf Kerim ile, Sofya 1955),Türk Dili Grameri / V-VI Sınıf (A. Demiroğlu, S. Cerrah M. Ile, Sofya 1959).

KAYNAKÇA: Hasan Yeşilova / Bulgaristan Türkleri ve Osmanpazarı Bölgesi (Ankara 1997), Yeni Hayat Dergisi (Sayı 8, Sofya1971), Haşim Ertürk - Rasim Emiroğlu. Editör: Ekmeleddin İhsânoğlu / Bulgaristan’da Türk-İslâm Eğitim ve Kültür Müesseseleri ve Medresetün Nüvvab (İstanbul 1993), Niyazi Hüseyin Bahtiyar / Balkanlar’da Türk Ünlüleri (2. Kitap, 2002), İhsan Işık / Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (C. 12, 2015).