Mehmet Türker Acaroğlu

Araştırmacı-yazar (D. 1915, Razgard / Bulgaristan - Ö. 3 Ekim 2016, İstanbul). İlkokulu Razgrad’da bitirdi (1926). Türkiye’ye on bir-on iki yaşlarında geldi. Balıkesir’de başladığı ortaöğrenimini Adana İlköğretmen Okulunda tamamladı (1937). Erzurum (1937-38), Ağrı (1940), Kars (1943) ve Ankara (1940, 1943-55) okullarında öğretmen ve idareci olarak çalıştı. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünü bitirdikten (1940) sonra Türkiye’de ve Fransa’da (Paris Devlet Dökümantasyon Teknikleri Enstitüsü, 1952) kütüphanecilik dalında uzmanlık öğrenimi gördü. Paris’teki uzmanlık eğitimini “Türkler ve Türkiye ile İlgili Fransızca Yayınlar ve Belgeler Kataloğu” adlı tezi ile tamamlayarak Türkiye’ye döndü. Orada ayrıca çeşitli kursları başarıyla tamamladı. Dönünce Derleme Müdürlüğüne getirildi. Ankara’da Millî Kütüphanede uzman (1950-52), İstanbul’da Basma Yazı ve Resimleri Derleme Müdürü (1952-74) olarak çalıştı. 1974’te emekli olduktan sonra tüm zamanını araştırmalarına ayırdı.

İlk yazı ve Bulgarcadan çevirilerini Balıkesir’de Kaynak dergisi ve mahallî gazetelerde yayımladı (1934). İstanbul Radyosunda yayınların tanıtılmasında (1953) görev alan Acaroğlu, kitap tanıtma, yazı ve çevirilerini Varlık, Yücel, Ülkü, Türk Dili, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, Yenilik, Kültür, Türk Düşüncesi, Tercüme, Milliyet Sanat Yeditepe dergileri ile Ulus, Cumhuriyet, Kudret, Son Posta, Tan, Vatan, Savaş, Havadis, Milliyet, Hürvatan, Tasvir vb. gazetelerde yayımladı. 1957-60 arasında İstanbul Radyosunda “Kitapseverlerle Başbaşa” adlı bir program yaptı. Çevirileri dolayısıyla, Bulgaristan’ın kuruluş yıldönümünde, bu devlet tarafından altın madalya ile ödüllendirildi (1981). Ancak 1984-85 yıllarında Bulgaristan’daki Türklere yapılan zulmü protesto etmek amacıyla ödülü reddetti. Türk Folklor Araştırmaları Kurumunun İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülünü (1991), Türk Kütüphaneciler Derneğinin 1995 Üstün Hizmet Ödülünü, TDK İstanbul Şubesinin 2004 Kütüphanecilik ödülünü, 2004’te TYS’den Teşekkür aldı.

«Acaroğlu, yıllarını ‘bibliyografya’ ya adadı. ‘Bebek Bakımı’ndan tutun da‚ ‘felsefe’ye kadar birçok konunun kaynakçasını yaptı.» (Arslan Kaynardağ)

ESERLERİ:

Çocuk Şiirleri Antolojisi (1944), İstanbul Üniversitesi Yayınları Bibliyografyası / 1933 - 45 (Adnan Ötüken ile, 2.bas., 1947), Ankara Üniversitesi Yayınları Bibliyografyası (1950), Edebî Eserler Sözlüğü (1965, Ozanlar ve Yazarlar adıyla 1963), Bulgaristan’da 120 Yıllık Türk Gazeteciliği (1965), Bulgar Hikâyeleri Antolojisi (1967), Türk Halk Bilgisi ve Halk Edebiyatı Üzerine Seçme Yayınlar Kaynakçası (Fıtrat Ozanla, 1972), İstanbul’un Yetiştirdiği Ünlü Kişiler, Ozanlar, Yazarlar, Sanatçılar (1976), Türk Halk Ozanları ve Destanları Kaynakçası (F. Ozan’la, 1978), Açıklamalı Atatürk Kaynakçası (2 cilt, 1981), Balkan Halk Biliminde Türk Etkileri (1983), Açıklamalı Süleyman Nazif Kaynakçası (1987), Bulgaristan’da Türkçe Yer Adları Kılavuzu (1988, 2005’te yeni basım), En Ünlü Dünya Yazarları (1988), Dünya Atasözleri (1989), Türk Atasözleri (1992), Türkiye’de ve Dünyada Derleme Çalışmaları (1997), Bulgarlar ve Bulgaristan Üzerine 100 Yıllık Türkçe Kaynakça (1997), Prof. Dr. Pertev Naili Boratav Kaynakçası («Pertev Naili Boratav’a Armağan»dan ayrı basım, 1998), Türkiye’de ve Dünyada Derleme Çalışmaları (1998), Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar (1999), Bulgarların Aldığı Türkçe Adlar ve Soyadları Sözlüğü (1999), İlk Derleme Müdürü Selim Nüzhet Gerçek (2002), Batı’da ve Türkiye’de Kaynakça Çalışmaları (2004, L. Malclès ve A. Lhéritier’le birlikte).

SADELEŞTİRME: Şermin (Tevfik Fikret’ten, 2.bas., 1946), Atatürk (M. Turhan Tan’dan, 2. bas., 1946), Kitap (Necip Asım Yazıksız’dan, 2. bas., 1992).

ÇEVİRİ: Gagauzlar / Hristiyan Türkler (Atanas Manov’dan, 1939), Birimiz Hepimiz İçin (Bulgarca’dan 5 öykü, 1944), Proto-Bulgar Dini (V. Beşevliyev’den, 1945), Dünya Çocuk Masalları: VI. Bulgar Masalları (1946), Vatan Uğrunda (Stefan Jeromski’den, roman, Adem Şakar’la birlikte, 1947), Yeni Dünya Çocuk Masalları: IV. Hint Masalları (1951), Casus Çocuk (üç çevirmenle, 1960), Sihirli Çalgı (Bulgarca’dan 4 öykü, 1961), Kar Çiçeği (Bulgarca’dan 2 öykü, 1964), Bulgar Hikâyeleri Antolojisi (1967), Ak Zambaklar Ülkesi’nde (1968), Gün ile Ay (Bulgar masalları, 1969), Slav Alfabesini Yaratan Kiril ve Metody Kardeşler (1970), Tekerleklerin Türküsü (Yordanyovkov’dan öyküler, 1982), Bulgaristan Alevileri ve Demir Baba Tekkesi (İvaniçka Georgieva’dan, 1998), Gagauzlar / Hristiyan Türkler (A. Manov’dan, 2001), Bir Türk Kadını Uğruna (Elin Perin’den, 2003).

KAYNAKÇA: Alpay Kabacalı / Kültürümüzden İnsan Adaları (1995, s. 129-132), Arslan Kaynardağ / Değerli Derleme Müdürü ve Bibliyografyacı Türker Acaroğlu’na Saygı (Cumhuriyet Kitap, 24.12.1998), Felsefe Yazıları (Kitap sayı: 4), Türker Acaroğlu / Türkiye’de ve Dünyada Derleme Çalışmaları (1998), Behçet Necatigil / Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü (18. bas. 1999), İstanbul’dan Ben de Geçtim (Cumhuriyet Kitap, 14.12.2001), TBE Ansiklopedisi (2001), İhsan Işık / Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi (2001, 2004) – Encyclopedia of Turkish Authors (2005) - Resimli ve Metin Örnekli Türkiye Edebiyatçılar ve Kültür Adamları Ansiklopedisi (2007) – Bilim Adamları (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 2, 2013) - Encyclopedia of Turkey’s Famous People (2013).