Betül Mardin

Halkla ilişkiler uzmanı. 1926 yılında İstanbul’da doğdu. Kökleri Hz. Muhammed’in torunu Hüseyin’e kadar giden bir Osmanlı ailesi olan Mardinîzadeler’in ikinci çocuğudur. Soy ağacı Mekke, Mısır ve Mardin’e uzanır. Babası Muhiddin Arif Mardin, annesi ise Adliye Nazırı Necmettin Kocataş’ın kızı Fatma Fahire’dir. Ünlü müzik yapımcısı Arif Mardin’in ablası, tiyatro oyuncusu Haldun Dormen’in eski eşi, Turkpetrol Castrol'ün eski genel müdürü olan Ömer Dormen’in annesi, gazeteci Ayşe Arman’ın kayınvalidesidir.

Türkiye’nin ilk kadın halkla ilişkiler uzmanı Betül Mardin, dört buçuk yaşına kadar konuşamamıştı. Bunun nedeni ise, bulunduğu ortamda birçok farklı dilin konuşuluyor olmasıydı. Dili çözüldüğünde de Fransızca konuşmaya başladı. Çocukluk yılları İstanbul ve İskenderiye’de geçti. Babası Mısır’da İş Bankası müdürüydü. 1950 yılında Mısır yönetimi ailesinin tüm varlığına el koydu. Son kuşak dışında hep kanun adamı, devlet yöneticisi çıkarmış bir aile olan Erzekizade ya da bilinen adlarıyla Mardinîzade’lerden, birçok paşa ve vezir (bakan) çıkmıştır. Kazasker, molla Yusuf Sıtkı, vali Mehmet Arif Bey, hukuk tarihçisi Ebül’ula Mardin, sosyolog ve siyaset bilimci Prof. Şerif Mardin bu ailedendir. Betül Mardin Türkiye’de halkla ilişkiler mesleğinin temellerini atan kişilerden biridir. Ancak onun için; bilmediği, yapmadığı, başaramadığı iş ve meslek yoktur denilse yeridir.

Betül Mardin, yatılı olarak okuduğu ve 1946 yılında mezun olduğu, Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde, arkeolojiden sosyal bilimlere kadar üniversite düzeyinde bir eğitim gördü. ‘Tartışma Kulübü Başkanı’ oldu. Çocukluğunun geçtiği Sarıyer’deki Kocataş yalısında edebiyat dünyasının birçok ünlü kişisiyle tanışma olanağı buldu. Atatürk de bu yalıya gelenler arasındaydı. İkinci Dünya Savaşı’na tanık olan gençlik yıllarında, ailesinin erkekleri Betül Mardin’in üniversiteye gitmesini engellediler. Babası Muhiddin Arif Bey’le dedesi Necmettin Kocataş (Şeyhülislam Ahmet Muhtar Efendi’nin oğlu) okumasına karşı çıktılar. 

Arnavutköy Kız Koleji’nin yanı sıra BBC Televizyon Kursu mezunu olan Betül Mardin, çalışma yaşamına Tercüman gazetesindeki gazetecilik mesleğiyle girdi. Üç yıl burada çalıştıktan sonra işini Yeni Sabah’ta sürdürdü. 1957 ilk eşi olan Akgün Ustalar’dan ayrıldı. Bu evlilikten Şerife Leyla adında bir kızı olan Mardin, ABD Konsolosluğu’ndaki Amerikan Haberler Merkezi’nde basınla ilişkiler servisinde çalışmaya başladı. Gazeteciliği, tiyatro sanatçısı Haldun Dormen’le evlenip oğlu Mustafa Ömer doğduktan sonra bıraktı. Haldun Dormen’le, 1958’de yaptığı oyun çevirileri sırasında tanışmıştı. On yıl kadar, ‘tiyatronun mutfağı’ dediği çeviri-yazı işlerini Haldun Dormen’le birlikte sürdürdü.  Bir söyleşisinde; “Benim dünyamda hep tiyatro vardı” diyen Betül Mardin, tiyatroda prodüksiyon, çeviriler, uyarlama, dekor vs. her şeyi kendisi düzenliyordu. Buna karşılık eşi Haldun Dormen onun sahneye çıkmasını istemiyordu, oysa onun oyunculuk yeteneği vardı.

Tiyatro deneyimi ona çevresindeki olaylara yaratıcı bir gözle bakabilmeyi, halkla ilişkilerde empati kavramını kullanmayı öğretti. Tiyatronun olmazsa olmaz konularından örneğin mitolojiye eğilerek dünya kültürlerini merak edip öğrenmesinin yolunu açtı. Yakın dostlarından, TRT Radyosu Program Dairesi Başkanı, yazar Turgut Özakman, Betül Mardin’e TRT’de uzman program yapımcısı olmasını önerdi. 1964’te ekibiyle çok yoğun çalışmaya başlayan Betül (Mardin) Dormen, bu sırada eşinden ayrıldı.

BBC’nin açtığı sınavı kazanarak Londra’da altı aylık televizyon yapımcılığı kursuna gönderildi. Türkiye’ye dönünce Ankara TRT’ye girdi. Sonra Disko-Türk Plak Şirketi’nden çalışma önerisi aldı. Elmadağ’daki Kervansaray firmasıyla anlaşarak, bu firmaya ait on üç lokantanın sadece mönülerini düzenlemek amacıyla eğlence sektörüne girdi. Moran Lisesi’nin tanıtımı, Dormen Tiyatrosu’nun basınla ilişkileri derken, halkla ilişkiler mesleğine iyice girdi. 1970-71 yıllarında İstanbul Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu’nda öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Prof. Dr. Alaeddin Asna ile Türkiye’nin ilk halkla ilişkiler şirketini kurdu. Kurdukları ‘A ve B Halkla İlişkile’ firması 1984’te kapandı. 1987’de Canan Bengiserp, Nilgün Pirinççioğlu ve Cemal Noyan’la, bugün Türkiye’nin önde gelen halkla ilişkiler şirketlerinden biri olan İMAGE’ı, daha sonra da Strateji ve Activita Saha etkinlikleri şirketlerini kurdu. Arkasından Türkiye Halkla İlişkiler Dairesi’nde yedi yıl başkan olarak görev aldı. Ayrıca  1991-95 yıllarında Boğaziçi Üniversitesi Turizm Bölümü’nde, 1989-97 yıllarında İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde halkla ilişkiler dersleri verdi. 1997’den sonra İstanbul Bilgi Üniversitesi’nde halkla ilişkiler koordinatörü ve öğretim görevlisi olarak çalıştı.

Betül Mardin halkla ilişkiler dalında birçok başarı ödülü aldı, üst üste bu alanın yılların en başarılısı seçildi. Halkla ilişkiler mesleğinde başarılı olmak isteyenlere, en az 300 kişiyle ilişki kurmaları gerektiğini söyleyen Betül Mardin; 1995’te IPRA (International Relations Association) Dünya Başkanı (bu göreve getirilen ilk Müslüman-Türk kadın)  seçildi. Halkla İlişkiler’in Oscar’ı sayılan ATLAS ödülüne layık görüldü. Halkla ilişkilerdeki başarısına karşın siyasete hiç girmedi. Betül Mardin, Avrupa Halkla İlişkiler Federasyonu ve Halkla İlişkiler Derneği üyesi, Halkla İlişkiler Danışmanları Derneği’nin de kurucu başkanıdır. 1998’de IPRA tarafından kendisine Member Emeritus (üstat) unvanı verildi.

Betül Mardin, 1968 yılında çalışmaya başladığı halkla ilişkiler alanında ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül aldı. 1998 yılında Eskişehir Anadolu Üniversitesi kendisine fahri doktor unvanı verdi. Betül Mardin'in telif eserleri dışında çevirileri de vardır.

ESERLERİ:

Discover Turkey (Alaeddin Asna ile, 1970), Değerli Dostum (1994).