Tıp
profesörü, akademisyen, siyasetçi, milletvekili, bakan, Cumhuriyet döneminin ilk kadın
bakanı ve rektörü (D. 12 Eylül 1928, İstanbul – Ö. 7 Eylül 2017, İstanbul). Tam
adı Peyman Türkân Akyol’dur. Asker babasının görevleri nedeniyle ilkokul ve
ortaokulu Türkiye'nin farklı illerinde okudu. 1947’de Erenköy Kız Lisesi’ni, 1953’te
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirdi. Aynı fakültede asistan olarak
çalışmaya başladı. İç Hastalıkları, Göğüs Hastalıkları uzmanı olarak görev
yaptı ve Göğüs Cerrahisi Kürsüsü’nde doçentliğe (1964) yükseldi, daha sonra profesör
oldu. Türkiye'nin veremle savaşında, göğüs hastalıkları alanında fakültesinde
uzun yıllar görev yaptı. Tıp Fakültesi’nde bir süre öğretim üyeliği, sonraki
yıllarda Ankara Üniversitesi Rektörlüğü yaptı.
Akyol, 1959-1962'de ABD'nin New York
şehrinde, Albert Einstein Tıp Fakültesinde eğitimini sürdürdü. 1964'te göğüs hastalıkları
ana bilim dalında doçent, 1969'da profesör olan Akyol, 1972'de Ankara
Üniversitesi Senatosunda fakültesini, 1977'de Üniversitelerarası Kurulda Ankara
Üniversitesini temsilen yer aldı. Akyol, on binlerce doktor ve uzman hekim
yetişmesinde görev aldı.
Türkân
Akyol, 12 Mart 1971 askeri muhtırasından sonra Prof. Nihat Erim’in 19 Mart’ta kurduğu
birinci partilerüstü hükümette, parlamento dışından, 26 Mart- 13 Aralık 1971 tarihinde
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı görevine getirilerek Türkiye’nin ilk kadın
bakanı unvanını aldı (1971). Parlamento dışından atandığı bakanlığının
sekizinci ayında hükümet içinde çıkan anlaşmazlıklar nedeniyle, on bir bakanla
birlikte hükümetten ayrıldıktan sonra döndüğü Ankara Üniversitesi’nde rektör
seçilerek (1980) de Türkiye’nin ilk kadın rektörü unvanını aldı. Bu görevde
1981’e kadar kaldıktan sonra 1982 yılında emekliye ayrıldı.
Ardından,
Sosyal Demokrasi Partisi’nin (SODEP) kurucuları arasında yer aldı (1983) ve partinin
genel başkan yardımcılığına seçildi. SODEP, Halkçı Parti (HP) ile birleşerek
Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) adıyla yeniden örgütlendikten sonra da bu
partide Merkez Karar Organı üyesi olarak yer aldı (1985).
1987 Genel Seçimlerinde İzmir’den
milletvekili seçilen Prof. Dr. Akyol, TBMM’nin XVIII. Dönem’inde (14 Aralık 1987 - 20 Ekim 1991) İzmir milletvekilli olarak
görev yaptı. 1993 yılında Tansu Çiller’in kurduğu DYP-SHP koalisyon hükümetinde
(50. Hükümet) yine TBMM dışından Kadın ve Çocuktan Sorumlu Devlet Bakanı olarak
bir kez daha görev yaptı. (1992-93).
Akyol
daha sonraki yıllarda serbest hekim olarak çalıştı. Bursa’da, 16 Ocak 1995 tarihinde
Sağlık Bakanlığı’na bağlı olarak açılan Göğüs Hastalıkları Hastanesi’ne “Türkân
Akyol Göğüs Hastalıkları Hastanesi” adı verilmiştir. 1955'te evlendiği okul
arkadaşı, meslektaşı Prof. Dr. Turhan Akyol ile 62 yıl boyunca yaşamını
paylaştı, 2 erkek çocuk, 4 torun sahibi oldu.
Türkiye'nin
ilk kadın bakanı ve rektörü, akademisyen ve siyasetçi Prof. Dr. Türkan Akyol,
bir süre tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Hastanesinde 7 Eylül 2017 günü
yaşamını yitirdi. Akyol'un cenazesi, 8 Eylül 2017 günü Maltepe Camisi'nde
kılınan ikindi namazının ardından Karşıyaka Mezarlığı'nda toprağa verildi.
KAYNAKÇA:
Görsel Büyük Genel Kültür Ansiklopedisi (1981), Büyük Larousse Ansiklopedisi
(1986), İhsan Işık / Ünlü Kadınlar (Türkiye Ünlüleri Ansiklopedisi, C. 6, 2013),
Türkiye'nin ilk kadın bakanı Türkan Akyol hayatını kaybetti (AA –
hürriyet.com.tr, 07.09.2017).
