Fikir ve siyaset adamı (D. 1872, Niş – Ö. 14 Nisan 1960).
Asıl adı İsmail Hakkı’dır. 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında ailesiyle
Manastır’a göçmek zorunda kaldı. Burada babasını kaybetti. İlk, orta ve lise
öğrenimini Manastır’da tamamladı. 1890’da Mühendishâne-i Berrî-i Hümâyun’a
kaydoldu ve buradan 1894’da topçu
üsteğmen rütbesiyle mezun oldu. Selanik, Manastır, Bağdat, Yemen, Edirne ve
İstanbul kolordularında, Bağdat Askerî İdâdîsinde (lise) kitabet öğretmenliği
görevlerinde bulundu. 1912 Balkan Savaşı yenilgisi üzerine İçtihad adlı
dergide kaleme aldığı “Pek Uyanık Bir Uyku” başlıklı yazısı Batılılaşma
programı ve Atatürk inkılâplarının taslağı niteliğinde kabul edilerek İçtihad
ailesine kabul edildi. Bir taraftan İçtihad’daki yayın faaliyetine devam
ederken diğer taraftan yayımladığı makalelerini İ’tikadât-ı Bâtılaya İ’lân-ı
Harb adlı kitapta topladı. Celal Nuri ile birlikte Hürriyet-i Fikriyye
adlı dergiyi çıkardı (1914). Yazılarında savunduğu birtakım görüşler nedeniyle pek
çok kez tutuklandı.
ESERLERİ:
POLEMİK: İ’tikadât-ı Bâtılaya İ’lân-ı Harb (1329), Akvemü’s-siyer
Münasebetiyle Yusuf Suad Efendilere Tâmîmen Son Cevap (1331).
ARAŞTIRMA-İNCELEME: Peygamberler Dedesi İbrahim (1926).
HAKKINDA: Celal Pekdoğan / TDV İslâm Ansiklopedisi (c. 25,
2002, s. 415-416).
